میراث فرهنگی، تجلی گاه ارزش ها، باورها و معرف فرهنگ و هویت ایرانی، دارای پیام هایی است که حفاظت صحیح می تواند نقش مؤثری در دریافت و قابل فهم شدن معانی نهفته در آن ایفا کند؛ با وجود این اغلب در روند حفاظت آثار تاریخی – فرهنگی، رویکردهای سطحی به جای محتوایی مورد توجه قرار می گیرند به طوری که غفلت از ابعاد ناملموس و معانی پنهان اثر، سبب ناکارآمدی حفاظت می شود؛ زیرا فقط بر ابعاد ملموس و پوسته فیزیکی آن تأکید دارد و این موضوع تأثیرات معکوس در پویایی و پایداری میراث به دنبال داشته است.
با محدود کردن حفاظت به بُعد فیزیکی و عدم توجه به حفاظت از میراث ناملموس، در آینده با گسست معنایی و یا حتی انحطاط معنایی میراث فرهنگی مواجه خواهیم شد که این موضوع ضمن نابودی میراث، مسائل هویتی و فرهنگی را تحت تأثیر قرار داده و آسیب های جبران ناپذیر به منافع ملی را در پی خواهد داشت.
هدف اصلی گزارش شناسایی آسیب های ناشی از حفاظتِ فیزیکی صرف و فقدان رویکرد معنامحور در روند حفاظت و پیش بینی آینده با توجه به مسائل موجود و درنهایت ارائه پیشنهاد هایی برای سیاستگذاری و حکمرانی کارآمد و نوین در راستای بقا و تداوم فرهنگی آینده است؛ بدین منظور مروری بر قوانین مهم و آسیب شناسی آنها به ویژه از منظر رویکرد معنایی انجام شده و نقاط ضعف سیاستگذاری فرهنگی در این زمینه شناسایی شده است؛ سپس روند کنونی حفاظت و پیامدهای ادامه این روند، مورد توجه قرار گرفته است.
بررسی قوانین موجود در عرصه حفاظت میراث فرهنگی نشان می دهد تاکنون سیاستگذاری جدی در زمینه حفاظت از معانی وجود نداشته و عمده توجه سیاست های حفاظتی معطوف به حفاظت فیزیکی است. با توجه به توصیه های سیاستی مندرج در نتیجه گیری درخصوص حکمرانی مسئله آینده، سه حوزه موضوعی اصلی مورد تأکید قرار گرفته است که عبارتند از: نگرش ها و رویکردها؛ قانون ها و برنامه ها؛ شرایط و زمینه های اجرا. درنهایت در جمع بندی گزارش به منظور حفاظت جامع میراث فرهنگی (ملموس و ناملموس)، چارچوبی اجرایی برای تعیین مسیر حرکت تعریف شده و با مشخص کردن نقطه ورود حکمرانی به حل مسئله نوپدید آینده، راهکارهای تقنینی، نظارتی و اجرایی پیشنهاد شده است.
صنعا در یمن که به‌خاطر ساختمان‌های متمایز معماری‌اش شناخته می‌شود، از سال 1986 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است. اما جنگ داخلی که در سال 2014 آغاز شد به بناهای دیدنی در سراسر شهر تاریخی آسیب رساند.
به مدت 50 سال، فهرست میراث ارزشمند یونسکو مکان هایی را با “ارزش جهانی برجسته” برای حفاظت به رسمیت می شناسد. اما با چالش هایی از توسعه گرفته تا گردشگری فراگردی همراه است.
در دسامبر 2016، دولت شهری وین، اتریش ، خبر خوش‌آمدی را در آن زمان اعلام کرد: یک مشارکت عمومی-خصوصی برای ساخت یک پیست اسکیت روی یخ جدید درست در خارج از شهر با قدمت صدساله Wiener Konzerthaus تشکیل شده بود .
برای کسانی که از زادگاه درخشان بتهوون، موتزارت و فروید دیدن کرده اند، دو ویژگی به سرعت آشکار می شود. اول، هسته وین یک منظره رویایی معماری از کاخ‌های باروک، حیاط‌های بی‌نظیر و تالار شهر نئوگوتیک است. دوم، اتریشی‌ها عاشق ورزش‌های زمستانی هستند، که خود را در آیینی که از سال 1996 در آغاز هر سال در قلب وین برگزار می‌شود نشان داده است: ساخت پیست اسکیت روی یخ فصلی یا Eistraum (“رویای یخی “ ) . که صدها هزار بازدید کننده را به خود جلب می کند.
تالار شهر نئوگوتیک به عنوان مرکز معماری در قلب وین عمل می کند. مرکز شهر تاریخی پایتخت اتریش در سال 2001 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.از سال 1996، «Eistraum» یا رویای یخی، پیست اسکیت روی یخ (تصویر اینجا) هر ساله طرفداران ورزش های زمستانی را به مرکز شهر تاریخی وین می کشاند. اکنون، یک مجتمع مرتفع پیشنهادی که دارای یک پیست دائمی است، از کمیته میراث جهانی انتقاد می‌کند که می‌گوید «ارزش جهانی برجسته» مرکز را از بین می‌برد.
به عبارت دیگر، اسکیت روی یخ مانند سوسیس و سمفونی وینی است. بنابراین انتظار نمی‌رفت که ایده یک پیست دائمی، در داخل یک مجتمع بلند مرتبه برای به حداقل رساندن انسداد عابران پیاده، بحث‌برانگیز باشد. اما یکی از ذینفعان مهم به شدت مخالفت کرد: کمیته میراث جهانی یونسکو، که حکم داد مجموعه جدید «ارزش جهانی برجسته» مرکز وین را تضعیف خواهد کرد.
مرکز شهر تاریخی وین از سال 2001 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است، یکی از 1154 مکان دیدنی منحصر به فرد این سازمان در سراسر جهان که ارزش حفاظت را دارد. کمیته میراث جهانی از زمان اعلام مخالفت خود با این پیست بلند در سال 2017، وین را در فهرست “در خطر” خود نگه داشته است – با پیوستن به 50 مکان مورد درگیری دیگر، از روستاهای باستانی شمال سوریه تا پارک ملی اورگلیدز در فلوریدا . اگر این شهر نتواند به طور رضایت بخشی به نگرانی های کمیته رسیدگی کند، خطر حذف دائمی آن از فهرست آثار یونسکو را تهدید می کند.
مناقشه مربوط به یک شهر محترم و سرگرمی محبوب آن توجه ناخواسته ای را به برنامه میراث جهانی جلب کرده است – برنامه ای که پنجاهمین سالگرد خود را در 16 نوامبر 2022 جشن می گیرد. هیئت حاکمه آن، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد ، در سال 1945 تشکیل شد. بخشی از یک تلاش جهانی پس از جنگ برای ترویج درک فرهنگی و به همراه آن صلح است. بیست و هفت سال بعد، کشورهای شرکت کننده کنوانسیون میراث جهانی یونسکو را در تلاش برای محافظت از مکان های تاریخی مهم در برابر درگیری های نظامی، بلایای طبیعی، غارت و فشارهای اقتصادی، تصویب کردند.
حفاظت از یک منطقه شهری غیر ایستا مانند مرکز شهر تاریخی وین یک پیشنهاد ذاتاً دشوار است. این یکی از چندین چالش است که برنامه یونسکو از زمان آغاز به کارش در سال 1972 برای غلبه بر آن تلاش کرده است. مهمترین آنها منشور مرکزی آن است: ارتقاء آگاهی فرهنگی از طریق جلب توجه به بناهای تاریخی، مناظر، و زیستگاه های نمادین در سراسر جهان.
چالش های حفاظت از سایت های میراث جهانی
نامگذاری میراث جهانی بدون شک در جذب بازدیدکنندگان به مکان های منزوی و اغلب از نظر اقتصادی ضعیف موفق بوده است. با این حال، در مورد جلوگیری از تبدیل شدن گردشگران به سیل، سوابق آن متفاوت بوده است . برای مثال، روستای زمانی خواب‌آلود هوی آن، در سواحل مرکزی ویتنام، اکنون با انبوهی از بازدیدکنندگان مواجه است که خیابان‌های باریک آن نمی‌توانند پذیرای آنها باشند .
برخی از مناطق به تنهایی در مدیریت گردشگری بیش از حد موفق بوده اند، مانند دوبرونیک، کرواسی ، که تحت فشار یونسکو، تعداد بازدیدکنندگان را در مرکز تاریخی خود محدود کرد.
سپس معابد قرن دوازدهمی کامبوج در آنگکور وات وجود دارد که زمانی فقط برای کشیش ها قابل دسترسی بود. این معابد زمانی که در سال 1992 به عنوان میراث جهانی ثبت شدند، سالانه 22000 بازدیدکننده را به خود جذب می کردند. امروزه این تعداد به پنج میلیون نفر می رسد و انتظار می رود تا سال 2025 دو برابر شود .
( انگکور وات، بزرگترین مجموعه مذهبی جهان، برای دو مذهب مقدس است .)
یونسکو ترجیح داده است کار خود را در انگکور به عنوان ” الگویی برای مدیریت یک سایت عظیم که میلیون ها بازدید کننده را جذب می کند و جمعیت محلی زیادی را حفظ می کند” چارچوب بندی کند. اما همانطور که این سازمان نیز پذیرفته است، گردشگری انبوه سطح آب منطقه را تهدید کرده است که به نوبه خود ثبات خود معابد را به خطر انداخته است.
عایق بندی سایت های میراث جهانی از بازیگران بدخواه مدت هاست که فراتر از توانایی های یونسکو بوده است. هدف قرار دادن عمدی گنجینه های فرهنگی یک کشور به عنوان نمایش جنگ طلبی نظامی بسیار رایج بوده است – از حلب، سوریه ، تا صنعا، یمن . به طرز مشهور و غم انگیزی، نتوانست جلوی تخریب بوداهای سر به فلک کشیده بامیان در افغانستان را توسط طالبان در سال 2001 بگیرد.
ابراهیم الهادی، مدیر موزه ملی در صنعا، یمن، در 8 ژوئیه 2021 پس از آسیب دیدن پنجره موزه در طول جنگ داخلی کشور، به بیرون نگاه می کند. این موزه در مرکز شهر تاریخی قرار دارد که از سال 1986 به عنوان میراث جهانی ثبت شده است.
پسری در 7 ژوئیه 2021 در مقابل انبوهی از آوار ایستاده است که پس‌زمینه آن در صنعا قرار گرفته است. یونسکو در حکایت از شهر قدیمی، به ویژگی معماری متمایز آن اشاره کرد که به ویژه در ساختمان‌های چند طبقه تزئین شده با الگوهای هندسی نشان داده شده است.
در طول تاریخ نیم قرنی خود، برنامه میراث جهانی تنها سه مکان را از فهرست خارج کرده است. در هر مورد- اکوسیستم بیابانی عمان پناهگاه اوریکس عربی . درسدن ، دره البه آلمان ؛ و سال گذشته، مرکز تاریخی و اسکله‌های لیورپول ، انگلستان – پس از آن بود که دولت‌ها به اجرای پروژه‌های توسعه در این مکان‌ها به دلیل مخالفت‌های مکرر سازمان ادامه دادند.
با این حال، نفوذ یونسکو فقط تا این حد می تواند گسترش یابد. به عنوان مثال، در لائوس ، علیرغم اصرار یونسکو مبنی بر انجام ارزیابی اثرات میراث از قبل ، دولت طرح هایی را برای ساختن سدی بر روی رودخانه مکونگ در نزدیکی پایتخت باستانی لوانگ فابانگ انجام داده است.
تغییرات آب و هوایی که سایت های میراث جهانی را تهدید می کند
اخیراً، یونسکو مجبور شده است با دشمن جدیدتری مقابله کند: تغییرات آب و هوایی. در سال 2007، مقاله ای را منتشر کرد که توسط دانشمندانی نوشته شده بود که سازمان را در مورد تهدیدهای فزاینده در 26 مکان مختلف میراث جهانی آگاه کرد. اینها شامل یخچال‌های طبیعی و نقاط مهم تنوع زیستی، اما همچنین نشانه‌های باستان‌شناسی مانند شهر خاکی گسترده ماقبل اسپانیایی در چان چان، پرو ، به دلیل بارش شدید ال نینو بود .
در این زمینه نیز سازمان ابزارهای محدودی در اختیار دارد. به عنوان مثال می توان به دیواره مرجانی افسانه ای استرالیا اشاره کرد که از سال 1981 در فهرست میراث جهانی قرار گرفته است . سال گذشته، یونسکو تهدید کرد که اگر دولت استرالیا به اندازه کافی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خود کار نکند، اکوسیستم مرجانی وسیع را در فهرست «در خطر» قرار می‌دهد – این اولین بار در تاریخ خود است که تغییرات آب و هوایی باعث ایجاد چنین هشداری می‌شود.
پس از لابی های شدید استرالیایی ها، کمیته تصمیم گیری خود را تا اواخر سال 2022 به تعویق انداخت. در ماه مارس، یونسکو یک تیم نظارتی را به صخره اعزام کرد. اگرچه گزارش شده است که دولت استرالیا حدود 125 میلیون دلار برای حفاظت از صخره ها متعهد شده است، باید دید که آیا بیزاری تاریخی استرالیا از سیاست ملی مسئولانه آب و هوایی معکوس خواهد شد یا خیر.
یک بوم‌شناس یک شبکه جمع‌آوری زیر آب را برای تخم‌ریزی مرجان‌ها در صخره مور در دیواره مرجانی بزرگ استرالیا که از سال 1981 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، آماده می‌کند.این عکس هوایی اندازه دیواره مرجانی بزرگ را در سواحل کوئینزلند نشان می دهد. یونسکو بر سلامت صخره ها نظارت می کند، اکوسیستم وسیعی که در معرض خطر اثرات مخرب گازهای گلخانه ای است.
یونسکو در کشورهای کمتر ثروتمند، مانند بلیز ، که دومین صخره بزرگ جهان از سال 2009 تا ژوئن گذشته در فهرست “در خطر” کمیته میراث جهانی قرار داشت، اهرم قابل توجهی بیشتری دارد، زمانی که کمیته بلیز را به خاطر ” رویایی ” آن تشویق کرد. تلاش برای مدیریت بهتر خط ساحلی آن.
( زمانی که این صخره‌های اقیانوس آرام ویران شده‌اند، شاهد تولدی شگفت‌انگیز بوده‌اند .)
شاید مشهورترین مکان میراث جهانی در معرض خطر ونیز، ایتالیا باشد . این شهر تالاب به طور همزمان با توریسم بیش از حد مبهوت کننده (25 میلیون بازدید کننده در سال 2019) و سیل شدید فزاینده که توسط تغییرات آب و هوایی تشدید شده است، مواجه شده است. با این حال یونسکو سال گذشته تصمیم گرفت که ونیز را در فهرست “خطر” خود قرار ندهد – یک بار دیگر، یک پیروزی آشکار برای لابی‌گران دولتی و یک شکست برای گروه‌های محیط‌زیست، که استدلال می‌کردند ممنوعیت جدید ایتالیا برای کشتی‌های تفریحی بزرگ به اندازه کافی برای رفع این مشکل پیش نمی‌رود. بحران
پس از اقدام یونسکو، مقامات ونیزی امور را به دست خود گرفتند. از ژانویه، ونیز اولین شهری در جهان خواهد بود که هزینه ورودی دریافت می کند، به این امید که این امر باعث کاهش بهمن روزانه بازدیدکنندگان شود. آیا کار خواهد کرد؟ اگر این کار را انجام دهد، یونسکو نقشی را ایفا خواهد کرد – نامشخص و نامشخص، اما همچنان مهم.
اگرچه برنامه میراث جهانی ناقص و گاهی ناتوان است، حتی به دلیل اصلی که از آن حمایت می کند.
این اصل به همان اندازه که ناخوشایند است ساده است: گنجینه های متنوع جهان نیاز به محافظت دارند زیرا نمی توانند از خود محافظت کنند. بنابراین، همانطور که یونسکو گفته است، باید گفت که یک پیست اسکیت روی یخ، مرکز تاریخی وین را به خطر می اندازد. اگر در چنین لحظاتی، کمیته میراث جهانی تنها به عنوان یک نقطه کانونی وجود داشته باشد که در آن وجدان احضار می شود، آنگاه ممکن است 50 سال آینده آن را بیش از هر زمان دیگری مهم بدانند.
مقامات مالی و فرهنگی در بوسنی و هرزگوین با کمک به تحقق “چارچوب تحقق اهداف توسعه پایدار در بوسنی و هرزگوین” مجموعه‌ای از داده‌های جامع را منتشر کرده‌اند که سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی را در زمینه‌های فرهنگی و فرهنگی به نمایش می‌گذارد. حفاظت از میراث طبیعی برای 3 سال گذشته (2019-2021). بوسنی و هرزگوین یکی از 57 کشور در سطح جهانی و 2 کشور منطقه ای است که توانسته است داده هایی را در مورد این شاخص SDG برای دوره 2018-2021 تولید کند.
حفظ، مرمت و حفاظت از میراث فرهنگی سنگ بنای سیاست های دولت در بوسنی و هرزگوین است، زیرا فرهنگ، جدا از ارزش ذاتی آن، مزایای اجتماعی و اقتصادی بی شماری را برای جامعه ارائه می دهد. برای مثال، مکان‌های تاریخی، پنجره‌هایی به گذشته یک کشور هستند و گفت‌وگو بین مردم را قادر می‌سازند تا قرن‌ها و حتی هزاره‌ها تا به امروز ادامه یابد. بخش فرهنگی همچنین به طور قابل توجهی به توسعه اقتصادی بوسنی و هرزگوین و تنوع کمک می کند و می تواند مهارت های کارآفرینی را توسعه دهد.
بوسنی و هرزگوین دارای 4 ملک است که در فهرست میراث جهانی ثبت شده است، از جمله پل محمد پاشا سوکولوویچ در ویشگراد، قبرستان های سنگ قبر قرون وسطایی Stećci و شاید معروف ترین آنها، منطقه پل شهر قدیمی شهر قدیمی موستار، و Prašuma Janj، عنصر فراملیتی ” جنگل های راش باستانی و اولیه کارپات ها و سایر مناطق اروپا “.
با این حال، حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی یک اقدام چند وجهی و پیچیده است که برای تحقق بخشیدن به آن نیازمند بودجه کافی توسط مقامات مربوطه بوسنی و هرزگوین است. به منظور اندازه گیری موفقیت آمیز مشارکت مالی یک کشور، مؤسسه آمار یونسکو (UIS) شاخص SDG 11.4.1 را برای اندازه گیری کل هزینه های سرانه برای حفظ، حفاظت و حفاظت از تمام میراث فرهنگی و طبیعی در همه سطوح استفاده می کند. دولت.
UIS از پرسشنامه هایی که سالانه به کشورهای عضو یونسکو ارسال می شود، آمار SDG 11.4.1 را از منابع مختلف جمع آوری می کند. پرسشنامه ها بر اساس استانداردهای بین المللی، طبقه بندی ها و معیارهایی هستند که به طور منظم توسط UIS برای رسیدگی به مسائل آماری نوظهور و بهبود کیفیت داده ها بررسی و اصلاح می شوند.
به عنوان وسیله ای برای حمایت از هدف توسعه پایدار 11.4 «تقویت تلاش ها برای حفاظت و حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان»، شاخص هدف در چارچوب تحقق اهداف توسعه پایدار در بوسنی و هرزگوین گنجانده شده است . این شاخص همچنین با مقادیر پایه و هدف همراه است که بر اساس محاسبات انجام شده توسط پرسشنامه UIS تعیین شده است.
در چارچوب، این SDG تحت ستون «رشد هوشمند» نامیده می‌شود که هدف آن تضمین تبدیل ایده‌های نوآورانه به محصولات و خدماتی است که می‌توانند مشاغل پردرآمد ایجاد کنند و رشد اقتصادی را تسریع کنند، در عین حال سرمایه طبیعی را حفظ کنند و نابرابری‌های اجتماعی را کاهش دهند. .
داده های SDG 11.4.1 که توسط مقامات بوسنی و هرزگوین تهیه شده است، بینشی در مورد قدردانی این کشور از میراث فرهنگی و طبیعی خود ارائه می دهد. همه سطوح دولت از نظر مالی متعهد به حفظ، حفاظت و حفاظت از میراث خود هستند، همانطور که با افزایش مستمر سهم هزینه‌های میراث از کل بودجه فرهنگ از 74 درصد در سال 2019 به 79 درصد در سال 2021 نشان داده شده است.
گورانا کنژویچ، رئیس دپارتمان آمار توسعه جامعه، آژانس آمار BiH اعلام کرد که “گزارش در مورد شاخص های مورد توافق جهانی مانند SDG 11.4.1، BiH را در مسیر درستی برای تحقق دستور کار 2030 قرار می دهد.”
مناطقی که همچنان از این سرمایه گذاری بهره مند می شوند عبارتند از حفاظت از تنوع زیستی و چشم انداز، خدمات فرهنگی و خدمات پخش و نشر. بر اساس گزارش UIS، بیشترین سرمایه گذاری تاکنون بر روی حفاظت از میراث فرهنگی متمرکز شده است، زیرا 96.18 درصد از کل هزینه های میراث را به خود اختصاص داده است. همانطور که توسط نهاد جمهوری صربسکا گزارش شده است، هزینه های خصوصی 3.82 درصد از کل هزینه های حفاظت از میراث را تشکیل می دهد.
به طور مشابه، کل هزینه سرانه برای حفظ، حفاظت و حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی در تمام سطوح دولتی در بوسنی و هرزگوین 51.59 PPP سرانه در سال 2019، 49.55 PPP سرانه در سال 2020 بوده است. 52,31 PPP سرانه در سال 2021.
بوسنی و هرزگوین یکی از 57 کشوری در سطح جهانی و 2 منطقه ای است که با موفقیت داده های خود را با استفاده از روش SDG 11.4.1 به مؤسسه آمار یونسکو گزارش کرده و در دستور کار 2030 مشارکت دارد. زمانی که سیستم غیرمتمرکز حکمرانی کشور و همچنین چالش‌های لجستیکی که چنین چارچوبی می‌تواند ایجاد کند، در نظر گرفته شود، دستاوردهای آنها تسکین بیشتری می‌یابد. در واقع، برای تولید داده‌های متناسب با الزامات UIS، اطلاعات باید از 3 منبع مختلف جمع‌آوری می‌شد و سپس در سطح کشور جمع‌آوری می‌شد که یک کار دشوار است.
آژانس آمار بوسنی و هرزگوین، با همکاری وزارت امور مدنی بوسنی و هرزگوین، در این فعالیت در کنار وزارتخانه های دارایی و فرهنگ در سطح نهاد و مقامات مربوطه منطقه برچکو، با حمایت آنتن در سارایوو، در این فعالیت شرکت کردند. دفتر منطقه ای علم و فرهنگ یونسکو در اروپا.
سایت Geonline، در نظر دارد تا با ارائه مطالب، مقالات، اخبار، کتاب، فیلم، پادکست و آموزش های جامع در حوزه علوم جغرافیایی و سنجش از دور ؛ سایتی مرجع برای مرتفع نمودن نیاز علاقمندان، پژوهشگران، دانشجویان و دانش آموزان در حوزه جغرافیا باشد.
