بایگانی دسته: مدیریت بحران

   نقش داده های مکانی و GIS در مدیریت بحران

GIS

ﺣﻮﺯﻩ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ (GIS) ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻛﻠﻴﺪﻱﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﻮﺭﺩ ﻧﻴـﺎﺯ ﺑـﺮﺍﻱ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ، ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﺭﻳـﺰﻱ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ. ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺗﺎ ﺣﺪﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﻛـﻦ ﭼﻬـﺎﺭﻡ ﺩﺭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺳﻪ ﺭﻛﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﺯﻣﺎﻥ، ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ.

ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺎﻁ ﺿﻌﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ، ﻋﺪﻡ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺻﺤﻴﺢ ﻭ ﺑﻬﻨﮕﺎﻡ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺟﺎﺭﻱ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﻭﺳﻌﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ، ﺍﻓـﺮﺍﺩ ﻭ ﺗﺎﺳﻴﺴـﺎﺕ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ، ﻣﻴـﺰﺍﻥ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻧـﺎﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ، ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ، ﺭﺍﻩﻫﺎ ﻭ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﻣﺪﺍﺩﺭﺳﺎﻧﻲ، ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﮔﺮﻭﻩﻫـﺎﻱ ﻛـﺎﺭﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻣﺪﺍﺩﺭﺳﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻭ… ﺍﺳﺖ.

ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﺗﻜﻨﻴـﻚ ﻫـﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻭ ﺟﻤـﻊ ﺁﻭﺭﻱ ﺩﺍﺩﻩ ﻫـﺎﻱ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﻭ ﻧﻘـﺶ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺴﺌﻠﻪ

ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺎﻁ ﺿﻌﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ، ﻋﺪﻡ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺻﺤﻴﺢ ﻭ ﺑﻬﻨﮕﺎﻡ ﺩﺭ  ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺟﺎﺭﻱ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﻭﺳﻌﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ، ﺍﻓـﺮﺍﺩ ﻭ ﺗﺎﺳﻴﺴـﺎﺕ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ، ﻣﻴـﺰﺍﻥ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻧـﺎﺕ  ﻣﻮﺟﻮﺩ، ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ، ﺭﺍﻩﻫﺎ ﻭ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﻣﺪﺍﺩﺭﺳﺎﻧﻲ، ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﮔﺮﻭﻩﻫـﺎﻱ ﻛـﺎﺭﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻣﺪﺍﺩﺭﺳﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻭ… ﺍﺳﺖ.

ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ (GIS) ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻛﻠﻴﺪﻱﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﻮﺭﺩ ﻧﻴـﺎﺯ ﺑـﺮﺍﻱ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ، ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﺭﻳـﺰﻱ ﻭ  ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ. ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺗﺎ ﺣﺪﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﻛـﻦ ﭼﻬـﺎﺭﻡ ﺩﺭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺳﻪ ﺭﻛﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﺯﻣﺎﻥ، ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ.

ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﺗﻜﻨﻴـﻚ ﻫـﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻭ ﺟﻤـﻊ ﺁﻭﺭﻱ ﺩﺍﺩﻩ ﻫـﺎﻱ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﻭ ﻧﻘـﺶ ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻜﺎﻧﻲ

ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ، ﻫﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﻳﺎ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﺮﺑـﻮﻁ ﺑـﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ، ﺷـﻜﻞ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺭﺍﻳﺞ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﻭ ﺗﻮﭘﻮﻟـﻮﮊﻱ ﺫﺧﻴـﺮﻩ ﻣﻴﺸـﻮﺩ، ﺭﺍ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ. ﺑﻄﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻭﻗﻮﻉ ﻳﻚ ﺯﻣﻴﻦ ﻟﺮﺯﻩ ﻳﺎ ﺁﺗﺶﺳﻮﺯﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋـﺪﺩ ﺩﺭ ﻳـﻚ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺷﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﻋﺪﺩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﺁﻥ ﻣﺤﻞ (ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﻣﺤﻠـﻲ ﻳـﺎ ﺟﻬـﺎﻧﻲ) ﻳـﻚ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻴﺸﻮﺩ.

ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ

ﮊﺋﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻋﻠﻢ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎ، ﺑﻮﻳﮋﻩ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣـﺪﻝﺳـﺎﺯﻱ،  ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ (ﺯﻣﻴﻦ ﻣﺮﺟﻊ) ﺍﺳﺖ .

ﺑﻄـﻮﺭ ﻛﻠـﻲ ﻧﻘﺸـﻪﺑـﺮﺩﺍﺭﻱ ﻋﻠـﻢ ﻭ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮﮊﻱ ﻣﺮﺑـﻮﻁ ﺑـﻪ ﻭﻳﮋﮔـﻲ ﻭ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭ ﺩﺍﺩﻩﻫـﺎﻱ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ، ﺭﻭﺷـﻬﺎﻱ ﺍﺧـﺬ ،  ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ، ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﻱ، ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ، ﺗﺤﻠﻴﻞ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻴﺎﺯ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ  ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﻃﻴﻒ ﻭﺳﻴﻌﻲ ﺍﺯ ﻋﻠﻮﻡ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺗﺼـﻮﻳﺮﻱ ﺍﺯ   ﺟﻬﺎﻥ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ. ﺍﻳﻦ ﻋﻠﻮﻡ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ :

ﺳﻨﺠﺶ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ( Remote Sensing ) : ﺍﺳﺎﺱ ﺳﻨﺠﺶ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ، ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩ ﻫـﺎﻱ ﺗﺼـﻮﻳﺮﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻣﺴـﺘﻘﺮ ﺩﺭ ﺑـﺎﻻﻱ ﺳـﻄﺢ  ﺯﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺁﻳﻜﻮﻧﻮﺱ ، ۲ ﺍﺳﭙﺎﺕ ۳ ﻭ ﻟﻨﺪﺳﺖ ۴ ﺍﺯ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩﻫﺎﻱ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺳﻨﺠﺶ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﺳـﻨﺠﺶ ﺍﺯ  ﺩﻭﺭ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻫﺎﻱ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻱ ﺩﺭ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮﺩﺍﺭﻱ  ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩ ﺍﻱ ﺍﭘﺘﻴﻜﻲ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ.

ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺍﺧﺬ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩﻫﺎﻱ ﺳﻨﺠﺶ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺭﺩﮔﻴﺮﻱ ﻃﻮﻓﺎﻧﻬﺎﻱ ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ، ﺁﺗﺶ ﺳﻮﺯﻳﻬﺎ، ﺳﻴﻞ  ﻭ ﻇﻐﻴﺎﻥ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪﻫﺎ، ﺁﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻬﺎ، ﮔﺮﺩ ﻭ ﻏﺒﺎﺭ ﻭ ﺩﻭﺩ، ﺯﻟﺰﻟﻪ ﻭ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻭﻗـﻮﻉ ﻣﺠـﺪﺩ ﺁﻥ، ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶ ﺳـﺎﺣﻠﻲ ﻭ ﭘـﻴﺶ  ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺁﻓﺎﺕ ﻛﻤﻚ ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.  

 ﻓﺘـﻮﮔﺮﺍﻣﺘﺮﻱ : ﻋﻜﺴـﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﻃﺮﻳـﻖ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤـﺎ ﻭ ﺗﻬﻴـﻪ ﻧﻘﺸـﻪ ﺍﺯ ﻋﻜـﺲﻫـﺎﻱ ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪﻩ ﺍﺯ ﺍﺻـﻮﻝ ﻓﺘـﻮﮔﺮﺍﻣﺘﺮﻱ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ ﻫـﻮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺣـﻮﺯﻩ ﺭﺍﻫﺒـﺮﻱ ﺗـﻴﻢﻫـﺎﻱ ﻭﺍﻛـﻨﺶ ﺍﺿـﻄﺮﺍﺭﻱ، ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻣﻜـﺎﻥﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻧﺎﭘﺎﻳـﺪﺍﺭﻱﻫـﺎﻱ ﮊﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻜﻲ، ﺁﺷﻜﺎﺭﺳﺎﺯﻱ ﻧﺸﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﻄﺮﻧﺎﻙ، ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻣﻴـﺰﺍﻥ ﺗﻐﻴﻴـﺮﺍﺕ ﻭ ﺗﺨﺮﻳـﺐ ﭘـﺲ ﺍﺯ ﺯﻟﺰﻟـﻪ، ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﺭﻳـﺰﻱ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻱ، ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎﺯﻱ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻱ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﻟﻴﺰﺭﻱ ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺪﻝﺳﺎﺯﻱ ﺳﻪﺑﻌﺪﻱ ﺷﻬﺮﻫﺎ، ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﻳـﻚ ﺷﻬﺮ (ﺑﺎﻓﺖ ﻭ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮﺍﻓﻲ) ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺷﻬﺮﻱ ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﺍﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﻭ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﻮﺩ، ﮔﺰﺍﺭﺷﻲ ﺍﺯ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺣـﺎﺩﺙ ﺷـﺪﻩ ﺭﺍ ﻣـﻲﺗﻮﺍﻧـﺪ ﺍﺭﺍﺋـﻪ ﻛﻨـﺪ. ﺍﻣـﺮﻭﺯﻩ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻭ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎﻱ ﺧﻄﺮ ﻭ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮﻱ ﺳﻪ ﺑﻌﺪﻱﺍﻧﺪ ﻛـﻪ ﺍﺭﺗﺒـﺎﻁ ﺑﺼـﺮﻱ ﻗـﻮﻱ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻴﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ.

ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﻴﺸﻤﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺭﻭﺳﺘﺎﻫﺎ ﻭ ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎﻧﻬﺎﻱ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺯﻳـﺮ ۱۰۰۰ ﻫﻜﺘـﺎﺭ ﻣﺴـﺎﺣﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺘﻲ ﺯﻳﺮ ۲۰۰ ﻫﻜﺘﺎﺭ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺑﺎ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻳـﻚ ﻋﻤـﻮﺩ ﭘـﺮﻭﺍﺯ ﺑـﺪﻭﻥ ﺳﺮﻧﺸـﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻳﻚ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﻳﺎ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ۳۰۰ ﻫﻜﺘـﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﺗﺤـﺖ ﭘﻮﺷـﺶ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺎﻻ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﻋﻜﺲ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩ.

ﺍﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻗﺒﻞ ﻭ ﺑﻌـﺪ ﺍﺯ ﺑﺤـﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻳـﻚ ﺭﻭﺳـﺘﺎ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ، ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷـﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻋﻜﺲ ﻧﻘﺸﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﻭﺍﺿﺢ ﻭ ﺑـﻪﺭﻭﺯ ﺍﺯ ﺷـﻬﺮ ﻭ ﻳـﺎ ﺭﻭﺳـﺘﺎ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.

ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﻋﻜﺴﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺭﻗﻮﻣﻲ، ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﻻ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛـﻪ ﺍﻳـﻦ ﺗﺼـﺎﻭﻳﺮ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺩﺭ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﺍﺭﺩ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻋﻜﺲﻫـﺎﻱ ﻫـﻮﺍﻳﻲ ﺗﻬﻴـﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻘﺸﻪﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩﺍﻱ Quick bird ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺯﻟﺰﻟﻪ ۱۳۸۲ ﺑﻢ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ.

ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺯﻣﻴﻨﻲ : ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻱ ﺩﻗﻴﻖ ﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻳﺎ ﻣﻄﻠﻖ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺭﻭﻱ ﺳﻄﺢ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﻲﺷﻮﺩ.

ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﺎﺩﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﺪﻑ، ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﻧﻘﺎﻁ ﺩﺭ ﺳﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺳﺖ. ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﻣﻄﻠـﻮﺏ ﻣـﻲﺗﻮﺍﻧـﺪ ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﺩﻛﺎﺭﺗﻲ XYZ ﻭ ﻳﺎ ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﻋﺮﺽ ﻭ ﻃﻮﻝ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴـﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷـﺪ. ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻋﻤﻠﻴـﺎﺕ ﻧﻘﺸـﻪﺑـﺮﺩﺍﺭﻱ ﺷـﺎﻣﻞ ﺩﻭ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ (ﻳﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻱ) ﻭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎﺭ ﺍﺳﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎﻱ ﺁﻧﺎﻟﻮﮒ (ﻧﻘﺸﻪ، ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻃﻮﻟﻲ ﻭ ﻋﺮﺿـﻲ ﻭ (… ﻭ ﻳﺎ ﺭﻗﻮﻣﻲ (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪﻭﻝﻫﺎ، ﻣﺪﻝﻫﺎﻱ ﺭﻗﻮﻣﻲ ﺯﻣﻴﻦ) ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ.


ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩ ﺍﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ( GPS ) : ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩ ﺍﻱ، ﺷﺒﻜﻪﺍﻱ ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺍﺯ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩﻫـﺎ ﻭ ﺍﻳﺴﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺯﻣﻴﻨﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﺍﺭﺳﺎﻟﻲ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩﻫﺎ، ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﻘﺎﻁ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ، ﻳـﺎ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﻳﻜﻲ ﺳﻄﺢ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮﺩ. GPS ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻳﺎﺏ ﺟﻬـﺎﻧﻲ، ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺭﺍﻫﺒـﺮﻱ ﻭ ﻣﺴـﻴﺮﻳﺎﺑﻲ ﻣـﺎﻫﻮﺍﺭﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺷﺒﻜﻪﺍﻱ ﺑﺎ ﺣﺪﺍﻗﻞ ۲۴ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺍﻳـﻦ ﻣـﺎﻫﻮﺍﺭﻩﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻔﺎﺭﺵ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﻓـﺎﻉ ﺍﻳـﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ. GPS ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷـﺪ ﻭﻟـﻲ ﺍﺯ ﺳـﺎﻝ ۱۹۸۰ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺁﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪ. ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﻭ ﺩﺭ ﻫـﺮ ﻧﻘﻄـﻪ ﺍﺯ ﻛـﺮﻩ ﺯﻣـﻴﻦ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺒﺎﻧﻪﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍﻳﮕﺎﻥ ﺍﺳﺖ.

ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ GPS ، ﺩﻭ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ: ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﻠﻮﻧﺎﺱ ﻛﻪ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻛﺸـﻮﺭ ﺭﻭﺳـﻴﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﺑـﻪ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺁﻣﺮﻳﻜـﺎﺋﻲ GPS ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺍﻧﺪ.ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻱ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻳﺎﺑﻲ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩﻫـﺎﻱ ﻣﺨـﺘﺺ ﺩﺭﻳﺎﻓـﺖ ﺍﻣـﻮﺍﺝ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺫﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩ ﻫﺎﻱ GPS ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻴﺪﻫﺪ.

ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺁﻥ

ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺣﺎﺩﺛﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻭ ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻭ ﻓﺰﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑـﻪ ﻭﺟـﻮﺩ ﻣـﻲﺁﻳـﺪ. ﺑـﺮ ﺍﺳـﺎﺱ ﻣﻨﺸﺎء ﺧﻄﺮﺍﺕ، ﺑﻼﻳﺎ ﺭﺍ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺻﻠﻲ ﺑﻼﻳﺎﻱ ﻃﺒﻴﻌﻲ، ﺣـﻮﺍﺩﺙ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮﮊﻳﻜﻲ ﻭ ﻓﺠـﺎﻳﻊ ﺍﻧﺴـﺎﻧﻲ ﻃﺒﻘـﻪ ﺑﻨﺪﻱ ﻛﺮﺩ . ﺯﻟﺰﻟﻪ، ﺳﻴﻞ، ﻃﻮﻓﺎﻥ ﺑﺎﺩ، ﺧﺸﻜﺴـﺎﻟﻲ، ﻭ ﺁﺗـﺶ ﺳـﻮﺯﻱ ﭼﻨـﺪ ﻣﺜـﺎﻝ ﺍﺯ ﺑﻼﻳـﺎﻱ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ.

ﺣـﻮﺍﺩﺙ ﺻﻨﻌﺘﻲ، ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ (ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ، ﻫﻮﺍﺑﺮﺩ، ﻗﻄﺎﺭ (… ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﺑﻤﺐ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺑﻼﻳﺎﻱ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻱ ﺗﺮﻭﺭﻳﺴﺘﻲ ﺭﺍ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﻓﺠﺎﻳﻊ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺩﺭﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ.
ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻭﻗﻮﻉ، ﺩﺭ ﺣﻴﻦ ﻭﻗﻮﻉ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻭﻗﻮﻉ ﺳﺎﻧﺤﻪ، ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ.

ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ، ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺭﻳـﺰﻱ، ﻋﻤﻠﻜـﺮﺩ ﻣﻘﺎﻣـﺎﺕ ،ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ، ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﻋﻤﻮﻡ ﺍﺳﺖ، ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺤﺮﺍﻧﻬﺎ، ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﻪ ﻭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ،ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺗﻼﺵ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺍﺯ ﺑﺤﺮﺍﻧﻬـﺎ ﭘـﻴﺶ ﮔﻴـﺮﻱ ﻭ ﺯﻣﻴﻨـﻪ ﺭﻓـﻊ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺳﺎﺯﻧﺪ .

ﻫﺪﻑ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ، ﻋﻮﺍﻣـﻞ ﺫﻳـﺮﺑﻂ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ، ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎﻱ ﻻﺯﻡ ﻭ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ.

ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ، ﭼﺮﺧﻪ ﺍﻱ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺪﻑ ﻧﺠﺎﺕ ﺟﺎﻥ ﻭ ﻣﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺪﻑ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷﺪﻥ ﺑـﺮﺍﻱ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ ﺍﺳﺖ، ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻭ ﺭﻓﻊ ﺁﻥ ﻧﻴﺎﺯ ﺑـﻪ ﺁﻣـﺎﺩﮔﻲ ﺍﺯ ﭘـﻴﺶ ﻭ ﺍﻟﮕـﻮﻱ ﺍﺯ ﭘـﻴﺶ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪﻩ ﺑـﺮﺍﻱ ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﮕﻲ ﻭ ﮔﺮﺩﺵ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ، ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ، ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.

3

ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ

ﭼﻪ ﺧﻄﺮﺍﺗﻲ ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺭﺍ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﻛﺠﺎﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻛـﺪﺍﻡ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ ﺍﺣﺘﻤـﺎﻝ ﺗﺨﺮﻳﺐﺷﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ؟ﭼﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺩﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﺳﻴﻞ ﮔﻴﺮ ﺷﻬﺮ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺩﺍﺭﻧـﺪ؟ ﺁﻣـﺎﺩﮔﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﻚ ﺳﺎﻧﺤﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﺤﻞ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻣﻼﻙ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﺋﻴﻬﺎﻱ ﺍﻧﺴـﺎﻧﻲ ﻭ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺤﻞ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻴﺸﻮﺩ.

ﻋﺪﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﻛﻨﺪ ﺷـﺪﻥ ﺳﺮﻋﺖ ﺍﻣﺪﺍﺩﺭﺳﺎﻧﻲ، ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺩﺭ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ، ﻋـﺪﻡ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻬﻴﻨـﻪ ﺍﺯ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟـﻮﺩ ﻭ ﺑﻄـﻮﺭ ﻛﻠـﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺮﺭ ﻭ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﺟﺎﻧﻲ، ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻭﻫﻠـﻪ ﺍﻭﻝ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﺳﻴﺐ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ.


ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ، ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻥ ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﺧﺎﺹ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ، ﻟـﺬﺍ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ (GIS) ﻭ ﺑﻮﻳﮋﻩ ﻓﻨﺎﻭﺭﻳﻬﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴـﺮﻱ ﮔﺮﻭﻫـﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤـﺮﺍﻥ ﺑﺴـﻴﺎﺭ ﺿـﺮﻭﺭﻱ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ .

ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﻲ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﮔﻮﻳﺎﻱ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿـﺮ ﻣﺸـﻜﻼﺕ ﻣﺘﻌـﺪﺩﻱ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒـﺎﻁ ﺑﺎﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻭ ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﻱ، ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ، ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻋﺘﻤـﺎﺩ، ﺩﻗﻴـﻖ ﻭ ﺑﻬﻨﮕـﺎﻡ ﺑـﺮﺍﻱ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤـﺮﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ. ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ (GIS) ، ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﺤـﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣـﺎﻥ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـﻪ ﺑﺤـﺮﺍﻥ ﺧﻴﻠـﻲ ﺟﺪﻱ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.

ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻳﻚ ﺑﺤﺮﺍﻥ، ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﺎﺩﺛﻪ، ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ، ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻃﺮﺡ ﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺍﺯ ﺟﺎﻥ ﻭ ﻣﺎﻝ ﻭ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ.

ﻧﻤـﻲﺗـﻮﺍﻥ ﺑﻼﻳـﺎﻱ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺭﺍ ﺭﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﺮﺩ، ﻭﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺿﺮﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺑﺠﺎ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺍﺯ ﺑﻼﻳﺎﻱ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻭ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺁﻥ ﻭ ﺑـﺎ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺳﺎﺯ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻼﻳﺎ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ، ﻛﺎﻫﺶ ﺩﺍﺩ.

ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻱ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ (GIS) ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﻪ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴـﺎﺯ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤـﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻜﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﺍﻥ ﺍﻣﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻓﺮﺁﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩ، ﺍﻣﺮﻱ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺍﺳﺖ. ﺑﻌـﻼﻭﻩ ﺑﻪ ﺍﺷﺘﺮﺍﻙﮔﺬﺍﺭﻱ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳـﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ.

ﻃﻴﻒ ﻭﺳﻴﻊ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ (GIS) ﻣﻮ ﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣـﻮﺍﺩﺙ، ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ ﻳـﻚ ﺍﺯ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫـﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻧﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯﺷـﺎﻥ ﺭﺍ ﭘـﻴﺶ ﻭ ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﭘـﺲ ﺍﺯ ﻭﻗـﻮﻉ ﺣﺎﺩﺛـﻪ ﺟﻤـﻊ ﺁﻭﺭﻱ ﻭ ﺭﻭﺯﺁﻣﺪ ﺳﺎﺯﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﻣﺘـﻮﻟﻲ ﺟﻤـﻊ ﺁﻭﺭﻱ ﻭ ﺭﻭﺯﺁﻣﺪﺳـﺎﺯﻱ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺍﻃﻼﻋـﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ (GIS) ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎ، ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ.

ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎﻱ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻗﺎﻟـﺐ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ، ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺭﺍ ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﻱ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺑﻪ ﺍﺷﺘﺮﺍﻙ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﺁﻥ، ﺯﻣﻴﻨـﻪ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺭﺍ ﻓـﺎﻫﻢ ﺁﻭﺭﻧـﺪ. ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﻳـﻚ ﻣـﺪﻝ ﻣﺸـﺎﺭﻛﺘﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﺟﻤـﻊ ﺁﻭﺭﻱ ﻭ ﺑـﻪ ﺍﺷﺘﺮﺍﻙ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻧﺎﻣﺒﺮﺩﻩ ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﺗﻮﻟﻴﺪ، ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋـﺎﺕ ﻣﻜـﺎﻧﻲ (GIS) ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﺳﺎﺯﺩ.  

ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺯﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻜﺎﻧﻲ ( SDI ) ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﻓﻌـﺎﻟﻴﺘﻲ ﺟـﺪﻱ ﺩﺭ ﺩﻧﻴـﺎ ﺩﺭ ﺟﻬـﺖ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺍﺩﻩﻫـﺎﻱ ﻣﻜـﺎﻧﻲ(GIS) ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺭﻭﺷﻲ ﻧﻮ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻣﺸـﺎﺭﻛﺖ ﻭ ﻫﻤﻜـﺎﺭﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ، ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡﺭﺳﺎﻧﻲ، ﺫﺧﻴﺮﻩﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺷﺘﺮﺍﻙﮔﺬﺍﺭﻱ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ.

ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﻫﺎﻱ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﺭﻛﺎﻥ ﺍﺻﻠﻲ: ﺩﺍﺩﻩﻫﺎ، ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎ، ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ، ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎﻱ ﺩﺳﺘﺮﺳـﻲ، ﻓﻨﺎﻭﺭﻱﻫﺎ، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻭﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﻱﻫﺎ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺭﻛﻦ ﻭ ﺑـﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻛـﺮﺩﻥ ﺁﻧﻬـﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺸﺎﺭﻛﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺩﺍﺷﺖ. ﭘـﺲ ﺑـﺎ ﻃﺮﺍﺣـﻲ ﻭ ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩ.

ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎ ﻭ ﺍﺭﮔﺎﻥ ﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻥ ﻣﺤﻮﺭ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ (GIS) ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻓﻌﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺳﺎﺯﺩ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺩﺭ ﻫـﻴﭻ ﺷﻬﺮﻱ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ. ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺩﻻﻳﻞ ﻋﺪﻡ ﻭﻗﻮﻉ ﺍﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺩﺭﻙ ﻧﺎﺩﺭﺳـﺖ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺿـﺮﻭﺭﺕ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ.

ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ (GIS)

(GIS) ، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﻱ ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺍﺯ ﻧﺮﻡ ﺍﻓﺰﺍﺭ، ﺳﺨﺖ ﺍﻓﺰﺍﺭ، ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﻭﺗﻮﺻـﻴﻔﻲ، ﺭﻭﺷـﻬﺎ، ﻭ ﻛـﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﺁﻥ ﺍﺳـﺖ. ﻣﺰﻳﺖ ﻋﻤﺪﻩ (GIS) ﺑﺮ ﺭﻭﺵ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﺮﻡ ﺍﻓﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﺭﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﮔﺮﺍﻓﻴﻜـﻲ ﺗﻮﺍﻧـﺎﺋﻲ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﺍﻧـﻮﺍﻉ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺯﺵ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻭ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻳﻜﺠﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻲ ﺩﻳﮕﺮ GIS ، ﻗﺎﺩﺭ ﺍﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻭ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺭﺍ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺯﺵ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋـﺎﺕ ﺍﺭﺯﻧـﺪﻩ ﻭ ﻣـﻮﺭﺩ ﻧﻴـﺎﺯ ﻛﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ.

ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﻱ ﻫﺎﻱ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﻣﺎ ﻭ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﺋﻲ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﻛﺠﺎ، ﭼﻪ ﻭﻗﺖ، ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻭ ﭼـﺮﺍ، ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻄﻮﺭ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻳﺎ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺍﺷﻴﺎء ﻳﺎ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻣﺮﺑـﻮﻁ ﻣـﻲ ﮔﺮﺩﻧـﺪ، ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺩﻟﻴـﻞ ﺗﻬﻴـﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺭﻗﻮﻣﻲ ﺑﺨﺶ ﺍﺳﺎﺳﻲ (GIS) ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ. (GIS) ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺭﺍ ﻓـﺮﺍﻫﻢ ﻣـﻲ ﺁﻭﺭﺩ ﺗـﺎ ﻛﻠﻴﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺧﻴﻞ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺑﺎﻧﻚ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻭﺍﺣﺪ ﻛـﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻳـﻚ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻱ ﺭﻗﻮﻣﻲ ﺍﺳﺖ، ﺫﺧﻴﺮﻩ ﮔﺮﺩﺩ.

ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﺪﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ(GIS)، ﻛﻠﻴـﻪ ﻣﺮﺍﻛـﺰ، ﺍﺩﺍﺭﺍﺕ، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺤـﻮﻱ ﺩﺭ ﺍﻣـﺮ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤـﺮﺍﻥ ﺩﺧﻴـﻞ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺑـﺎ ﻣﺸـﻜﻞ ﻋـﺪﻡ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﺷﻬﺮﻱ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ.

ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻭﻗﻮﻉ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺿﺮﺭ ﻭ ﺯﻳﺎﻥ ﻫﺎﻱ ﺟﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ، ﺑـﺮﺁﻭﺭﺩ، ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﺳـﺎﺯﻱ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻱ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﺎﺯﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ.

ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ GIS ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ

ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ، ﺑﻪ ﺍﺷﺘﺮﺍﻙﮔﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﺑﻪﺭﻭﺯﺭﺳﺎﻧﻲ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻋﻠـﻲﺍﻟﺨﺼـﻮﺹ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ GIS ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﻧﺮﻡ ﺍﻓﺰﺍﺭﻱ ﻭ ﺳـﺨﺖ ﺍﻓـﺰﺍﺭﻱ، ﺧـﺪﻣﺎﺕﺭﺳـﺎﻧﻲ ﺑﻬﺘﺮﻱ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﻗﻊ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺬﻳﺮﺩ.

ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﻧـﺮﻡ ﺍﻓـﺰﺍﺭﻱ GIS ﻣﺒﻨـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﺁﮊﺍﻧـﺲ ﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻫﺎ ﻧـﺮﻡ ﺍﻓـﺰﺍﺭ HAZUS ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺁﮊﺍﻧـﺲ ﻓـﺪﺭﺍﻝ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﺿﻄﺮﺍﺭﻱ ( FEMA ) ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻧﺮﻡ ﺍﻓﺰﺍﺭ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ GIS ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻭ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .

ﻧﺮﻡﺍﻓﺰﺍﺭ GIS ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻘﺎﻭﻣـﺖ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ، ﺟـﻨﺲ ﺯﻣـﻴﻦ، ﻛـﺎﻧﻮﻥ ﻭ ﺑﺰﺭﮔـﻲ ﺯﻟﺰﻟـﻪ، ﺩﺍﺩﻩﻫـﺎﻱ ﺁﻣﺎﺭﻱ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎﻱ ﺁﺳﻴﺐ ﺩﻳـﺪﻩ ﻭ ﻣﺠـﺮﻭﺣﻴﻦ، ﻣﻴـﺰﺍﻥ ﺗﺨﺮﻳـﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻭ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺕ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﺋﻲ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ .

مدیریت ریسک در پروژه ها

image
مدیریت ریسک

پیشگفتار

مدیریت ریسک ﺷﺎﺧﻪ ﺟﺪﻳﺪي از ﻋﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺟﻮان ﺑﻮدن آن، ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش و رﺷﺪ ﺑـﻮده و در اﻧﻮاع ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ و ﻣﺪﻳﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ . اﻣﺮوزه مدیریت ریسک و ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ آن در ﮔﺴﺘﺮة وﺳﻴﻌﻲ از اﻣﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري، ﺗﺠﺎرت، ﺑﻴﻤﻪ، اﻳﻤﻨﻲ، ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن، ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﻋﻤﺮاﻧﻲ و ﺣﺘـﻲ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ .

در اﻳﻦ راﺳـﺘﺎ، مدیریت ریسک ﺟﺎﻳﮕـﺎه وﻳﮋه اي در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه داﺷﺘﻪ و رﻳﺸﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ دارد . وﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد ﺑﻮدن ﭘﺮوژه و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در ﻓﺮﺿﻴﺎت ، اﻫﺪاف واﻟﺰاﻣﺎت ﭘﺮوژه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﭘﺮوژه، رﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ و ﻣﻨـﺸﺎً ﺑﺮوز رﻳﺴﻚ در ﭘﺮوژه ﻫﺎﺳﺖ . ﮔﺴﺘﺮة ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در ﭘﺮوژه ﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻊ اﺳﺖ و ﻣﻮاردي ﭼﻮن ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴـﺖ در ﻣﺒـﺎﻧﻲ و ﺑﺮآوردﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﭘﺮوژه ، ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﺪارﻛﺎت ﭘﺮوژه و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در اﻫﺪاف ﭘﺮوژه را در ﺑﺮﻣﻲ ﮔﻴﺮد . ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﻪ ﭘﺮوژه ﻫﺎ را رﻳﺴﻚ زا ﻣﻲﻛﻨﺪ و مدیریت ریسک را در ﭘﺮوژ ﻫﺎ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ .

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎه وﻳﮋه مدیریت ریسک در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوﮋه، ﻧﺒﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺎرﺳﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع و وﻇﻴﻔﻪ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﻧﻈﺎرت راﻫﺒﺮدي رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري، در اﻳﺠﺎد ﺑﺴﺘﺮ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺻﺤﻴﺢ و اﺻﻮﻟﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻛﺸﻮر، ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺘﺎب » مدیریت ریسک در ﭘﺮوژهﻫﺎ « در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر اﻳﻦ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ و ﻃﻲ ﻗﺮاردادي ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋ وﻫﺸﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه واﮔﺬار ﮔﺮدﻳﺪ .

ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻼش ﮔﺮوه ﻣﻮﻟﻔﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﺘﺸﻜﻞ از آﻗﺎﻳﺎن دﻛﺘﺮ اﺣﺪ ﻧﻈﺮي ، ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ، ﻣﻬﻨﺪس اﺣﺴﺎن ﻓﺮﺻﺖ ﻛﺎر و ﻣﻬﻨﺪس ﺑﻬﺮاد ﻛﻴﺎﻓﺮ و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻣﺸﺎور آوﻧﺪ ﻃﺮح ( ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻃﺮح ) و دﻓﺘﺮ اﻣﻮر ﻓﻨﻲ، ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ و ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ ( دﻓﺘﺮ ﻣﺴﺌﻮل ) اﺳﺖ، ﻛﻪ از زﺣﻤﺎت آﻧﺎن ﻗﺪرداﻧﻲ و ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲﺷﻮد .

ﻛﺘﺎب در ده ﻓﺼﻞ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺒﺎﻧﻲ مدیریت ریسک، ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ مدیریت ریسک ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي مدیریت ریسک، روش ﻫﺎي شناﺳﺎﻳﻲ رﻳﺴﻚ، ارزﻳﺎﺑﻲ ﻫﺎي ﻛﻴﻔﻲ و ﻛﻤﻲ رﻳﺴﻚ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ رﻳﺴﻚ و ﻧﺤﻮة ﭘﺎﻳﺶ، ﻛﻨﺘﺮل و ﺑﺎزﻧﮕﺮي مدیریت ریسک ﻣﻲﮔﺮدد . ﺿﻤﻨﺎً در ﻓﺼﻮل ﻫﺸﺖ و ﻧﻪ ﻛﺘﺎب، ﺟﺎﻳﮕﺎه مدیریت ریسک در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ . در ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺘﺎب ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت رﻳﺴﻚ در ﭘﺮوژه ﻫﺎ اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ . اﻣﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﮔﺮدد.

ﻣﺒﺎﻧﻲ مدیریت ریسک

مدیریت ریسک ﺷﺎﺧﻪ ﺟﺪﻳﺪي از ﻋﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در در ﮔﺴﺘﺮة ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از اﻧﻮاع ﮔﺮاﻳﺶ ﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮر ﻣـﺎﻟﻲ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري، ﺗﺠﺎرت، ﺑﻴﻤﻪ، اﻳﻤﻨﻲ، ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن، ﭘﺮوژهﻫـﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ و ﻋﻤﺮاﻧـﻲ و ﺣﺘـﻲ ﻣـﺴﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ . در ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ ﺻﺮﻓﺎً ﭼﺎرﭼﻮب مدیریت ریسک در ” ﭘﺮوژهﻫﺎ ” اراﻳﻪ ﺷﺪه و از ﻃﺮح ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻏﻴﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮوژهﻫﺎ ﺣﺘﻲاﻻﻣﻜﺎن ﺧﻮدداري ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ .

از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب رﻳﺴﻚ از دو دﻳﺪﮔﺎه ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﺜﺒﺖ ( ﻓﺮﺻﺖ و ﺗﻬﺪﻳﺪ ) ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ، از اﻳـﻦ رو، از ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي واژه ﺧﻄﺮ ﻳﺎ ﺧﻄﺮ ﭘﺬﻳﺮي ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻌﺎدل رﻳﺴﻚ اﺟﺘﻨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ . ﻓﺼﻞ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﻪ ﻣﺒـﺎﻧﻲ و اﺻـﻮل مدیریت ریسک در ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮدازد و ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﺎم و ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﺎص در ﭘﺮوژهﻫﺎ، رﻳﺴﻚ و ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن در ﮔﺬر زﻣﺎن، مدیریت ریسک و ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ آن و اﻧﻮاع روشﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳـﺴﻚ ﺑـﺎ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ ادﺑﻴﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه، ﻣﻲﮔﺮدد .

ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ و رﻳﺴﻚ

در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد و در ﻣﺮاودات ﻣﺼﻄﻠﺢ، دو واژة ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ و رﻳﺴﻚ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻌﺎدل و ﻫﻢﻣﻌﻨﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ . وﻟـﻲ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺎ وﺟﻮد راﺑﻄﻪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻳﺴﻚ دارد، ﻣﻌﺎدل رﻳﺴﻚ ﻧﻴﺴﺖ و در ادﺑﻴﺎت مدیریت ریسک ﻧﻴﺰ اﻳﻦ دو اﺻﻄﻼح ﺑﻪﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺠﺰا ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ . رﻳﺎﺿﻲداﻧﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻋﻠﻢ آﻣﺎر ﺗﻌﺎﺑﻴﺮ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از اﻳـﻦ دو واژه ﺑﻴﺎن ﻣﻲدارﻧﺪ .

ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﺸﻬﻮر ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ 1 ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ : ” ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻗﻄﻌﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫـﻴﭻ ﻗﻄﻌﻴﺘـﻲ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد ” ، و اﺳـﻜﺎر واﻳﻠﺪ 2 ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ : ” ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ اﺳﺖ و آﻳﻨﺪه در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ” .

اﻣﺮوزه داﻣﻨﻪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در ﻓﻀﺎي ﺗﺠﺎري و ﻛﺎري ﺧﻮد ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ، ﺑـﺴﻴﺎر وﺳـﻴﻊ اﺳﺖ . اﻳﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎ از ﻣﻨﺸﺄﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد داﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺤﺪودة ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﻣـﺴﺎﻳﻞ ﻓﻨـﻲ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ، اﺟﺮاﻳﻲ و ﺗﺠﺎري را درﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ .

ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻛﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد، ﻧﻈﻴﺮ وﻗﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ ﻳﺎ اﻫﺪاف ﻛـﺎر، ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻓﺮﺿﻴﺎت، اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ روشﻫﺎي اﺑﺪاﻋﻲ و ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬـﺎ ﻣﺮﺑـﻮط ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ . ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎ از اﻓﺮاد درﮔﻴﺮ در ﻛﺎر ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻄﻮح ﻣﻬﺎرﺗﻲ ﻳﺎ ﻧﺮخﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎزده ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ .

ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دﻳﮕﺮي از ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎ، ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺧﺎرج از ﻣﺤﺪودة ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ اﺟـﺮا ﻣﻲﺷﻮد، وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺎزار ﻛﺎر، رﻗﺎﺑﺖ، ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺮخ ﺑﺮاﺑﺮي ارز، ﻧﺮخ ﺗﻮرم و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻮي ﻫﺴﺘﻨﺪ .

ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻊ از ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه، ﻫﻨﻮز ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﻳـﻦ ﺳـﻮال ﭘـﻴﺶ آﻳـﺪ ﻛـﻪ ﭼـﺮا اﺻـﻮﻻً ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ روي آورﻧﺪ . دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﻣﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴـﺖ و ﺳـﻮد ( زﻳـﺎن ) راﺑﻄـﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ وﺟﻮد دارد . ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻫﺪف ﻛﺴﺐ ﺳﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ، ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع آﮔـﺎﻫﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎي اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮي را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻮد دﺳﺖ ﻳﺎﻳﻨﺪ . ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻧﺘﻈـﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮي را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ، ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺆﺛﺮ اﻳﻦ رﻳﺴﻚﻫﺎ را داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ .

ﺗﻔﺎوت ﻧﻈﺮي ﺑﻴﻦ رﻳﺴﻚ و ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻌﺎﻧﻲ اﻳﻦ دو واژه ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻮﺿـﻴﺢ داد . رﻳـﺴﻚ ﻳﺎ اﺻﻄﻼح آﻟﻴﺘﻮرﻳﻚ از ﻛﻠﻤﻪ ﻻﺗﻴﻦ آﻟﻴﺎ ﺑﻪﻣﻌﻨﻲ ” ﺗﺎس ” ﻣﺸﺘﻖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ، ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﻲ ﻛـﻪ رﻳـﺴﻚ روﻳـﺪادي ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﺳﺖ از ﻣﻴﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از روﻳﺪادﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺣﺘﻤﺎل اﺗﻔـﺎق اﻓﺘـﺎدن ﻫـﺮ ﻳـﻚ از روﻳﺪادﻫﺎ، ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻳﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ اﺳﺖ اﻣﺎ، ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ دﻗﻴﻖ وﻗﻮع ﻫﺮ ﻛﺪام از روﻳـﺪادﻫـﺎ از ﭘـﻴﺶ ﻣﻌﻠـﻮم ﻧﻴـﺴﺖ .

ازاﻳﻦ رو، رﻳﺴﻚ ﻋﺒﺎرت از ﺑﺮوز روﻳﺪادي ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه از روﻳـﺪادﻫـﺎي ﻣﻤﻜـﻦ ﺣﺎﺻـﻞ ﻣﻲﺷﻮد . ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺎ اﺻـﻄﻼح اﭘﻴـﺴﺘﻤﻴﻚ از ﻛﻠﻤـﻪ ﻳﻮﻧـﺎﻧﻲ ” اﭘﻴـﺴﺘﻢ ” ﺑـﻪﻣﻌﻨـﻲ ” داﻧـﺶ ” ﻣـﺸﺘﻖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ .

ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ، از ﻓﻘﺪان داﻧﺶ در ﻣﻮرد روﻳﺪادﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ، ﺷﺎﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﺖ روﻳﺪاد و ﻧﻴﺰ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﻫـﺮ ﻳـﻚ از آنﻫـﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد . از اﻳﻦ رو، ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ روﻳﺪادي ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ازروﻳﺪادﻫﺎ رخ ﻣﻲدﻫﺪ .

رﻳﺴﻚ را ﻣﻲﺗﻮان روﻳﺪادي اﺗﻔﺎﻗﻲ و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﺑﻴﺎن ﻛﺮد، در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ﻛـﺎﻣﻼً ﺑـﺎ داﻧـﺶ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ . ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ رﻳﺴﻚ و ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ و ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﻴﻦ اﺻـﻄﻼحﻫـﺎي ” آﻟﻴﺘﻮرﻳـﻚ ” و ” اﭘﻴﻴـﺴﺘﻤﻴﻚ ” را ﻣﻲﺗﻮان در دو ﺟﻤﻠﻪ زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻮد :

• رﻳﺴﻚ، ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﻧﺪازهﮔﻴﺮي آن وﺟﻮد دارد .

• ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ، ﻣﻘﻮﻟﻪاي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﺳﺖ .

راه دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﻴﻦ واژهﻫﺎي رﻳﺴﻚ و ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ، اﺳﺘﻔﺎده از ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎي ” داﻧﺶ ” و ” آﮔـﺎﻫﻲ ” اﺳﺖ . در رﺑﻊ ﺑﺎﻻ و ﺳﻤﺖ راﺳﺖ، ﻣﺤـﺪودة ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻗـﺮار دارد ﻛـﻪ ﺿﻤﻦ وﺟﻮد داﻧﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ، آﮔﺎﻫﻲ ﻻزم از آن داﻧﺶ وﺟـﻮد دارد و ﻣﺤـﺪودة داﻧـﺶ ﻛـﺎﻣﻼً درك ﺷﺪه اﺳﺖ . در زﻳﺮ آن، ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داﻧﺶ ﻣﻮﺟﻮد در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ . رﺑـﻊ ﺑـﺎﻻ و ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺣﺘﻴﺎط اﺧﺘﺼﺎص دارد ﻛﻪ از آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺎ در ﻣﻮرد ﻓﻘﺪان داﻧﺶ در ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ . ﻧﺎداﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪﻫﺎ ( ﺟﻬﻞ ) ﻧﻴﺰ در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ در آن، ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺶ رو ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ .

ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻗﺮار ﮔﻴﺮد . ﺑﺮاي اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺤﻜﻢ و اﺳﺎﺳـﻲ ﺑﺎﻳـﺪ از ﺣﻘـﺎﻳﻖ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳﺪ . ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺣﺘﻴﺎط ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﻧﻘﺺ ﻳـﺎ ﺿـﻌﻒ داﻧـﺶ وﺟﻮد دارد ﻛﺎﻣﻼً درك و رﻓﻊ ﺷﻮد . در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻏﻔﻠﺖ، ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﺗﺴﻬﻴﻞﻛﻨﻨـﺪه، داﻧـﺶ ﻣﻮﺟـﻮد آﺷـﻜﺎر ﺷﻮد و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺆﺛﺮ از آن ﻣﻤﻜﻦ ﮔﺮدد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ، از ﺑﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﺷـﻮد . ﺟﻬـﻞ را ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮد ( آﻣﻮزش، ﻣﺸﻮرت و ﻳﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ و آزﻣﺎﻳﺶ در ﺣﻴﻦ ﻛﺎر ) ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ، ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ داﻧﺶ و ﻣﻬﻢﺗﺮ از آن ارﺗﻘﺎي آﮔﺎﻫﻲ از اﻳﻦ داﻧﺶ، ﺧﻄﺮ اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ .

روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻪ ﻧﻮع ﭘﺎﺳﺦ آﺧﺮ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ، ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻛـﻪ ﻧﻮاﺣﻲ داﻧﺶ و آﮔﺎﻫﻲ را ﻛﺸﻒ و آﺷﻜﺎر ﻛﺮده و در ﻣﻮرد ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺟﻬﻞ، روشﻫﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺣـﺼﻮل ﺗﺠﺮﺑـﺔ ﻣﻔﻴـﺪ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ .

ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در ﭘﺮوژهﻫﺎ

ﮔﺴﺘﺮة ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در ﭘﺮوژه ﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اﺳﺖ و ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘـﺮوژه از ﻫﻤـﺎن ﻣﺮاﺣـﻞ اوﻟﻴـﻪ دورة ﻋﻤﺮ ﭘﺮوژه، ﺑﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻤﻜﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎي ﭘﺮوژه ﻣﻲﭘﺮدازد .

ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻮارد ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در ﭘﺮوژهﻫﺎ، ﺑﻪ اﻣﻜﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﺮوژه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ، زﻣﺎن ﻳﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑـﺮ ﻣﻲﮔﺮدد . ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان، ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ را ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻬﺎم در ﺷﻨﺎﺧﺖ رﻓﺘﺎر ﻋﻮاﻣﻞ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺣﺎﺿﺮ در ﭘﺮوژه، ﻧﺒﻮد اﻃﻼﻋﺎت، ﻧﺒﻮد ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮاي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮوژه، ﻓﺮﺿـﻴﻪﻫـﺎي ﻣﻨﻈـﻮر ﺷـﺪه، ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧﺤﺮاف در ﭘﺮوژه و ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎط داد . اﻳﻦ ﻣﻮارد را ﻣﻲﺗﻮان در ﭼﻬﺎر ﻧﺎﺣﻴﻪ زﻳـﺮ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻛﺮد :

.1 ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ درﻣﺒﺎﻧﻲ و ﺑﺮآوردﻫﺎي ﭘﺮوژه .

.2 ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﺪارﻛﺎت ﭘﺮوژه .

.3 ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در اﻫﺪاف ﭘﺮوژه و اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي آﻧﻬﺎ .

.4 ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺣﺎﺿﺮ در ﭘﺮوژه .

اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد در اداﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﻧﺪ :

ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در ﻣﺒﺎﻧﻲ و ﺑﺮآوردﻫﺎي ﭘﺮوژه

ﻛﻴﻔﻴﺖ و دﻗﺖ ﺑﺮآوردﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮاردي ﭼﻮن ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻣﻬﺎرت ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آنﻫﺎ را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ، ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و زﻣﺎن اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺑﺮآوردﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻓﺮﺿﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮآوردﻫﺎ ﺑﺮ آن اﺳﺘﻮارﻧﺪ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ . ﺑﺮآوردﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎن، ﻫﺰﻳﻨـﻪ و ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺣﻮزة ﻣﺸﻬﻮدي از ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ در ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﻮرد زﻣﺎن و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم ﺑﺮاي اﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ اﻃﻤﻴﻨﺎن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ . دﻻﻳﻞ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﺪمﻗﻄﻌﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ :

• ﻧﺒﻮد ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺻﺮﻳﺢ از آنﭼﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ .

• ﻧﺒﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ در ﺧﺼﻮص ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ .

• ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ از دﻳﺪ ﺗﻌﺪاد ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ و ﺗﻌﺪاد واﺑﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ .

• اﻣﻜﺎن وﻗﻮع روﻳﺪاد ﻳﺎ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺳﺎزد .

cVZeWQsy1LOry49oDeTnJhAAAAAAAAAAAAABwXv4Liv9LGWNNAYsAAAAASUVORK5CYII=

   آموزه های مدیریت بحران

1658816230 2

آموزه های مدیریت بحران

شماره ۱ شماره ۲
شماره۳    شماره۴
    شماره۵    شماره ۶
شماره ۷ شماره ۸
شماره ۹   شماره ۱۰
شماره ۱۱ شماره ۱۲
شماره ۱۳   شماره ۱۴
شماره ۱۵ شماره ۱۶
  شماره ۱۷  شماره ۱۸
شماره ۱۹   شماره ۲۰
شماره۲۱ شماره ۲۲
شماره ۲۳شماره ۲۴
شماره ۲۵شماره ۲۶
شماره ۲۷شماره۲۸
شماره ۲۹شماره ۳۰
شماره ۳۱ضوابط و مقررات شهرسازی مرتبط ۳۲
ضوابط و مقررات شهرسازی مرتبط ۳۳ شماره ۳۴
شماره ۳۵  شماره ۳۶
   مانورهای مدیریت بحران ۳۷   آموزه های ۳۸
   آموزه های ۳۹   آموزه های ۴۰
   آموزه های ۴۱   آموزه های ۴۲
   آموزه های ۴۳   آموزه های ۴۴
   آموزه های ۴۵   آموزه های ۴۶
   آموزه های ۴۷   آموزه های ۴۸
   آموزه های ۴۹   آموزه های ۵۰
   آموزه های ۵۱

 آنچه یک آتش نشان باید بداند

unnamed

آنچه یک آتش نشان باید بداند

بدون ترديد بر هيچكس پوشيده نيست كه كليه پيشرفتهاي علمي و فني براي خود داراي اصول  قواعد زبان و فرهنگ خاصي است كه بايد متخصصان كارشناسان و دست اندر كاران اين اصول و قواعد را بياموزند و بطور كامل با زبان و فرهنگ ويژه اين حرفه ها و پيشه ها آشنا شوند .

فراگيري اصول  فنون و قواعد كار موجب مي شود كه مجريان آن با بهره گيري از كليه اصول قواعد و فنون بتوانند آن كار را به گونه اي شايسته تر همراه با حداكثر ايمني براي خود و ساير همكاران انجام دهند .

برخي از اين فنون و قواعد را مي توان در كلاس درس به طور تئوريك آموزش داد و پاره اي ديگر با اجراي تمرينهاي پيوسته و مداوم در ميدان تمرين آتش نشاني كه امروزه با گسترش شهرها و توسعه صنايع مختلف و پيچيده و تاسيس كارخانجات بسيار بزرگ و گوناگون يكي از با اهميت ترين شاخه هاي علوم و فنون زمان ما را تشكيل داده و در تمام جوامع بشري نياز مبرم به آن شديدا احساس ميشود  نمي تواند از اين قاعده و اصول كلي مستثني باشد و اصول قواعد و فنوني  مسلم را به خود اختصاص داده و در ميان ساير رشته هاي علمي و دانشگاهي از دانش اصول و فنون ظريفي برخوردار مي باشد .

آتش :

به فعل و انفعال شيميايي ما بين دو عامل اكسيژن و سوخت كه توليد شعله و حرارت بكند آتش گويند .

 چهار فاكتور اصلي توليد آتش كه به هرم آتش ( يا مربع آتش ) معروفند به شرح زيرند :

1_ اكسيژن                                                                          

2_ ماده سوختني

3_ حرارت                                                               

4_ واكنشهاي زنجيره اي

در گذشته عامل واكنشهاي زنجيره اي  ناشناخته بود لذا سه عامل باقي مانده را به مثلث آتش مي شناختند ولي امروزه با درك اين واكنشها و افزوده شدن يك ضلع اصلي ديگر اين مثلث به هرم يا مربع آتش تغيير پيدا كرد . در هنگام آتش سوزي هر يك از اين عوامل يا به عبارتي اضلاع اين مربع را بتوان از بين برد عملا آتش اطفاء گشته است .  براي از بين بردن هر يك از اضلاع اين مربع و در واقع ناكار كردن آتش شيوه هاي گوناگوني وجود دارد . گاه براي اطفاي حريق مي توان دو يا چند عامل را همزمان حذف كرد .

عوامل اطفاي حريق :

1 _ سرد كردن : در اين حالت با عناصر اطفاء حريقي همچون آب ، دي اكسيد كربن يا فوم دماي ماده در حال سوختن را به زير نقطه اشتعال رسانده و مانع از ادامه سوختن آن مي شويم .

2_ خفه كردن : در اين حالت با قطع تماس ماده در حال سوختن با هوا عملا مانع از رسيدن اكسيژن به آن شده و اصطلاحا آتش را خفه مي كنيم . پتوهاي نسوز و فوم داراي چنين خواصي هستند .

3_ گرسنگي دادن : در اين حالت با قطع سوخت و يا خارج كردن مواد سوختني موجود در محل آتش سوزي آتش به مرحله اي ميرسد كه ديگر سوختي جهت ادامه سوختن نخواهد داشت .

4_ از بين بردن واكنشهاي زنجيره اي : جهت اين امر با استفاده از موادي با خاصيت تركيب پذيري بالا مانع از تركيب راديكالهاي آزاد سوخت با اكسيژن شده و در كار سوختن خلل وارد مي كنيم . از جمله اين مواد مي توان به مونو فسفات آمونيم و بي كربنات پتاسيم اشاره كرد .

عناصر خاموش كننده :

1 _ آب : آب يكي از اصلي ترين عناصر اطفاي حريقي مي باشد كه كاربردهاي  فراواني در سرويسهاي آتش نشاني دارد . اصلي ترين خاصيت آب در اطفاي حريق خاصيت خنك كنندگي آن مي باشد . از مزيتهاي آن نسبت به ساير عناصر اطفاي حريق در دسترس بودن و ارزاني آن مي باشد . به علت بالاتر بودن جرم حجمي آن نسبت به مايعات قابل اشتعال در آتش سوزي اينگونه مواد از تركيب آن با كنستانتره فوم و يا در حالاتي كه حريقي سطحي داشته باشيم به صورت اسپري مي توان استفاده كرد . 

2_ فوم : فوم ( يا همان كف در فارسي ) از تركيب كنستانتره فوم با آب و سپس دميدن هوا در آن بوجود مي آيد كه به علت سبكي و دارا بودن جرم حجمي بسيار پايين جهت اطفاي مايعات قابل اشتعال از آن استفاده مي شود . هوايي كه درون حبابهاي فوم تزريق شده است به مانند پتويي سطح مايع در حال سوختن را پوشانده و آن را خفه مي كند .

3_ پودر هاي شيميايي : پودر هاي شيميايي در انواع مختلف جهت ناكار كردن واكنشهاي زنجيره اي كاربرد دارند . از انواع آن مي توان به مونو فسفات آمونيم بي كربنات سديم و بي كربنات پتاسيم  اشاره كرد . اين پودرها معمولا در كپسول هاي مخصوص آن كه در اكثر مكانها مي توان آنها را مشاهده كرد موجود مي باشند . پودر هاي شيميايي جهت اطفاي مايعات و گازهاي قابل اشتعال كاربرد فراواني دارند .

4_ دي اكسيد كربن : از اين گاز به علت عدم آلودگي محيط جهت اطفاي حريق لوازم الكتريكي استفاده مي شود . گاز دي اكسيد كربن به صورت فشرده در كپسولهايي كه جهت اين امر در نظر گرفته مي شود وجود داشته و به محض خروج از آنها دماي آن بسيار كاهش يافته و با پايين آوردن دماي ماده در حال سوختن آتش را اطفاء مي كند .

5_ بخار آب : در مواردي كه نتوان از آب يا هر ماده ديگري با دماي پايين جهت اطفاء استفاده كرد بخار آب مي تواند جايگزين خوبي جهت اين امر باشد . به عنوان مثال مي توان از آتش سوزي لوله هاي درون كوره ها نام برد . استفاده از آب به علت دماي پايين در اين موارد مي تواند باعث گسترش آتش سوزي و خسارات بسيار به كوره ها شود .

   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۲   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۳
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۴   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۵   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۶
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۸   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۹
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۰   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۱   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۲
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۳   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۴   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۵
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۶   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۷   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۸
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۹   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۲۰   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۲۱
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۲۲   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۲۳   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۲۴
   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۲۵   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۲۶   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۲۷
   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۲۸   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۲۹   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۳۰
   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۳۱   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۳۲   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۳۳
   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۳۴   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۳۵   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۳۶
   آنچه باید یک آتشنشان بداند ۳۷   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۳۸   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۳۹
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۴۰   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۴۱   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۴۲
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۴۳   آنچه یک آتشنشان باید یداند ۴۴   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۴۵
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۴۶   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۴۷   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۴۸
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۴۹   آنچه یک آتشنشان باید بداند۵۰   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۵۱
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۵۲   آنچه یک آتشنشان باید بداند۵۳   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۵۴
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۵۵   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۵۶   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۵۷
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۵۸   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۵۹   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۶۰
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۶۱   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۶۲   آنچه یک آتشنشان باید بدان۶۳
   آنچه یک آتشنشان باید بداند۶۴   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۶۵   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۶۶
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۶۷   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۶۸   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۶۹
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷۰   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷۱   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷۲
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷۳   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷۴   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷۵
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷۶   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷۷   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷۸
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۷۹   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۸۰   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۸۱
   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۸۲   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۸۳   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۸۴
   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۸۵   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۸۶   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۸۷
   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۸۸   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۸۹   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۹۰
   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۹۱   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۹۲   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۹۳
   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۹۴   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۹۵   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۹۶
   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۹۷   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۹۸   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۹۹
   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۱۰۰   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۱۰۱   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۱۰۲
   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۱۰۳   علت یابی حریق   آنچه یک آتش نشان باید بداند (علت یابی حریق) ۱۰۵
   علت یابی حریق( حریق های غیر عمدی) ۱۰۶   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۰۷   آنچه یک آتشنشان باید بداند ۱۰۸
   علت یابی حریق( چگونگی بررسی حریقهای جنگل، کوهستان و محوطه های باز۹   علت یابی حریق( علل حریقهای وسایل نقلیه) ۱۱۰   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۱۱۱
   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۱۱۲   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۱۱۳   آنچه یک آتش نشان باید بداند۱۱۴
   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۱۱۵   آنچه یک آتش نشان باید بداند۱۱۶   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۱۱۷
   آنچه یک آتش نشان باید بداند۱۱۸   آنچه یک آتش نشان باید بداند۱۱۹   آنچه یک آتش نشان باید بداند۱۲۰
   آنچه یک آتش نشان باید بداند۱۲۱   آنچه یک آتش نشان باید بداند۱۲۲   آنچه یک آتش نشان باید بداند۱۲۳
   آنچه یک آتش نشان باید بداند ۱۲۴

هرمنوتیک و مخاطرات آب و هواشناسی؛ با تأکید بر واکاوی تغییرات زمانی-مکانی پر ارتفاع جنب حاره و اثرات آن بر وقوع خشکسالی

نویسندگان: مجیدی راد ندا, رحیمی هرآبادی سعید

آب و هوا

چکیده:

اقلیم شناسی به طور عام و مخاطرات آب و هوایی به طور خاص، علمی کاربردی است که به واکاوی، شناخت و تحلیل پدیده های جوی تحت عوامل کنترل کننده داخلی و خارجی در بلندمدت می پردازد و دامنه موضوعی آن فوق العاده وسیع است، ازاین رو در این عرصه، مباحث روش شناسی ازجمله ابزارهای علمی و فکری هستند که هیچ دانش پژوه جدی در این رشته نمی تواند خود را از آن ها معاف کند.

به همین دلیل در این نوشتار به کمک دو نوع روش­ شناسی مبتنی بر روش اثباتی (تحلیل آماری-تصویری) و فرا اثباتی (تحلیل و تفسیر هرمنوتیکی) تغییرات پر ارتفاع جنب حاره در دوره گرم سال و اثرگذاری آن بر خشکسالی، به منظور کاربردی نمودن نتایج این مطالعه، مورداستفاده قرار گرفت. یافته های این مطالعه نشان داد موضوعات کاربردی در دانش اقلیم شناسی و ازجمله مخاطرات آب و هوایی با اتکای به روش شناسی اثباتی به صورت مستقل و استفاده صرف از تجزیه وتحلیل آماری و خروجی نرم افزارهای تخصصی، قادر نیست ایده ای نظام مند در عرصه مدیریت و پایداری محیط، سازگاری با خشکسالی و. . . ارائه دهد.

به همین دلیل در این مطالعه تلاش شد در راستای روش شناسی فرا اثباتی و با بررسی نمونه های موردی از نقشه های سینوپتیک و نمودارهای استخراج شده از انواع تحلیل های هرمنوتیکی پیرامون تغییرات زمانی-مکانی پر ارتفاع جنب حاره و اثرات آن بر خشکسالی، روند سازمان یافته ای در مطالعات اقلیم شناسی برای تحقق به نتایج اصولی تر ایجاد شود. چنانچه هنر یک اقلیم شناس، تبدیل نمودن متن های غیرفعال به فعال جهت استفاده کاربردی نتایج ناشی از پدیده های آب و هوایی در سایر گرایش های علوم جغرافیایی نظیر مطالعات ژئومورفولوژی، جغرافیای شهری، جغرافیای روستایی، جغرافیای سیاسی و. . . است. این موضوع از سوی دیگر بر احیای ماهیت و وظیفه اصلی علم جغرافیا تأکید می کند.

کلید واژه:

 سیستم آب و هوایی – روش شناسی اثباتی – تفسیر هرمنوتیکی – مخاطرات خشکسالی – مدیریت محیط

دانلود

تحلیلی بر تاب آوری اقتصادی و نهادی در برابر سیلاب (موردشناسی: محلات شهر ایذه)

تاب آوری

نویسندگان: حاتمی نژاد حسین, لطیفی امید, فرهادی ابراهیم, عباسی مژگان

چکیده:

مخاطرات رخ داده در سراسر جهان، آسیب پذیری محیط ساخته شده ما را منعکس می کند و نمایان گر نتایج تاسف آور فجایع هستند؛ به همین دلیل با افزایش بحران ها، تاب آوری شهری و هوشمندی استراتژیک مورد توجه و دقت نظر مدیران شهری قرار گرفته است. به عنوان هدف پژوهش، ابعاد تاب آوری اقتصادی و نهادی در سطح محلات اکبرآباد و بهشت آباد شهر ایذه در برابر سیلاب سنجیده شدند. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی است.

برای دستیابی به اهداف تحقیق، شاخص هایی در دو بخش و 11 دسته، شامل: «آگاهی و دانش، مهارت، عملکرد سازمان، اعتماد، بستر نهادی، روابط نهادی، عملکرد نهادی، میزان خسارت، توانایی جبران خسارت، بازگشت به شرایط عادی و بیمه بلایا» استخراج شد. برای کشف روند الگو درجهت طبقه بندی شاخص های تاب آوری در برابر سیل، از آزمون های تی تک نمونه ای، تی مستقل و آزمون فریدمن استفاده شده است. جامعه مطالعاتی در سطح 2 محله موجود مصوب مورد خطر سیل با روش نمونه گیری تصادفی ساده 384 نفر از سرپرستان خانوار ساکن این محلات برگزیده و پرسشنامه استاندارد بین آن ها توزیع شد.

در ادامه نیز برای بررسی وضعیت اثرات تاب آوری سیل در محلات موردمطالعه، از تحلیل رگرسیون و شاخص های درمانی، بیمارستانی، راه شریانی، آتش نشانی و نوع ساخت وساز استفاده و همچنین برای وزن دهی به شاخص های موردمطالعه و داده های فضایی از روش خودهمبستگی فضایی ابزار Weights Manager موجود در نرم افزار Geoda و محیط نرم افزار ArcGis استفاده شد.

نتایج نشان می دهد که قسمت های قابل توجهی از این بافت دو محله مصوب سیل خیز در شهر ایذه در بازه های تاب آوری خیلی ضعیف و ضعیف قرار دارند. نتایج تحلیلی محلات مصوب نشان می دهد دسترسی به مراکز آتش نشانی و مدیریت بحران، مراکزی درمانی و بیمارستانی و همچنین نحوه قرارگیری بافت شهر ایذه و به ویژه محلات اکبرآباد و بهشت آباد نیازمند بازنگری در اولویت های بررسی است.

کلید واژه:

  تاب آوری – تاب آوری اقتصادی – تاب آوری نهادی – سیلاب – شهر ایذه

برای دانلود مقاله اینجا کلیک کنید