آنچه یک آتش نشان باید بداند
بدون ترديد بر هيچكس پوشيده نيست كه كليه پيشرفتهاي علمي و فني براي خود داراي اصول قواعد زبان و فرهنگ خاصي است كه بايد متخصصان كارشناسان و دست اندر كاران اين اصول و قواعد را بياموزند و بطور كامل با زبان و فرهنگ ويژه اين حرفه ها و پيشه ها آشنا شوند .
فراگيري اصول فنون و قواعد كار موجب مي شود كه مجريان آن با بهره گيري از كليه اصول قواعد و فنون بتوانند آن كار را به گونه اي شايسته تر همراه با حداكثر ايمني براي خود و ساير همكاران انجام دهند .
برخي از اين فنون و قواعد را مي توان در كلاس درس به طور تئوريك آموزش داد و پاره اي ديگر با اجراي تمرينهاي پيوسته و مداوم در ميدان تمرين آتش نشاني كه امروزه با گسترش شهرها و توسعه صنايع مختلف و پيچيده و تاسيس كارخانجات بسيار بزرگ و گوناگون يكي از با اهميت ترين شاخه هاي علوم و فنون زمان ما را تشكيل داده و در تمام جوامع بشري نياز مبرم به آن شديدا احساس ميشود نمي تواند از اين قاعده و اصول كلي مستثني باشد و اصول قواعد و فنوني مسلم را به خود اختصاص داده و در ميان ساير رشته هاي علمي و دانشگاهي از دانش اصول و فنون ظريفي برخوردار مي باشد .
آتش :
به فعل و انفعال شيميايي ما بين دو عامل اكسيژن و سوخت كه توليد شعله و حرارت بكند آتش گويند .
چهار فاكتور اصلي توليد آتش كه به هرم آتش ( يا مربع آتش ) معروفند به شرح زيرند :
1_ اكسيژن
2_ ماده سوختني
3_ حرارت
4_ واكنشهاي زنجيره اي
در گذشته عامل واكنشهاي زنجيره اي ناشناخته بود لذا سه عامل باقي مانده را به مثلث آتش مي شناختند ولي امروزه با درك اين واكنشها و افزوده شدن يك ضلع اصلي ديگر اين مثلث به هرم يا مربع آتش تغيير پيدا كرد . در هنگام آتش سوزي هر يك از اين عوامل يا به عبارتي اضلاع اين مربع را بتوان از بين برد عملا آتش اطفاء گشته است . براي از بين بردن هر يك از اضلاع اين مربع و در واقع ناكار كردن آتش شيوه هاي گوناگوني وجود دارد . گاه براي اطفاي حريق مي توان دو يا چند عامل را همزمان حذف كرد .
عوامل اطفاي حريق :
1 _ سرد كردن : در اين حالت با عناصر اطفاء حريقي همچون آب ، دي اكسيد كربن يا فوم دماي ماده در حال سوختن را به زير نقطه اشتعال رسانده و مانع از ادامه سوختن آن مي شويم .
2_ خفه كردن : در اين حالت با قطع تماس ماده در حال سوختن با هوا عملا مانع از رسيدن اكسيژن به آن شده و اصطلاحا آتش را خفه مي كنيم . پتوهاي نسوز و فوم داراي چنين خواصي هستند .
3_ گرسنگي دادن : در اين حالت با قطع سوخت و يا خارج كردن مواد سوختني موجود در محل آتش سوزي آتش به مرحله اي ميرسد كه ديگر سوختي جهت ادامه سوختن نخواهد داشت .
4_ از بين بردن واكنشهاي زنجيره اي : جهت اين امر با استفاده از موادي با خاصيت تركيب پذيري بالا مانع از تركيب راديكالهاي آزاد سوخت با اكسيژن شده و در كار سوختن خلل وارد مي كنيم . از جمله اين مواد مي توان به مونو فسفات آمونيم و بي كربنات پتاسيم اشاره كرد .
عناصر خاموش كننده :
1 _ آب : آب يكي از اصلي ترين عناصر اطفاي حريقي مي باشد كه كاربردهاي فراواني در سرويسهاي آتش نشاني دارد . اصلي ترين خاصيت آب در اطفاي حريق خاصيت خنك كنندگي آن مي باشد . از مزيتهاي آن نسبت به ساير عناصر اطفاي حريق در دسترس بودن و ارزاني آن مي باشد . به علت بالاتر بودن جرم حجمي آن نسبت به مايعات قابل اشتعال در آتش سوزي اينگونه مواد از تركيب آن با كنستانتره فوم و يا در حالاتي كه حريقي سطحي داشته باشيم به صورت اسپري مي توان استفاده كرد .
2_ فوم : فوم ( يا همان كف در فارسي ) از تركيب كنستانتره فوم با آب و سپس دميدن هوا در آن بوجود مي آيد كه به علت سبكي و دارا بودن جرم حجمي بسيار پايين جهت اطفاي مايعات قابل اشتعال از آن استفاده مي شود . هوايي كه درون حبابهاي فوم تزريق شده است به مانند پتويي سطح مايع در حال سوختن را پوشانده و آن را خفه مي كند .
3_ پودر هاي شيميايي : پودر هاي شيميايي در انواع مختلف جهت ناكار كردن واكنشهاي زنجيره اي كاربرد دارند . از انواع آن مي توان به مونو فسفات آمونيم بي كربنات سديم و بي كربنات پتاسيم اشاره كرد . اين پودرها معمولا در كپسول هاي مخصوص آن كه در اكثر مكانها مي توان آنها را مشاهده كرد موجود مي باشند . پودر هاي شيميايي جهت اطفاي مايعات و گازهاي قابل اشتعال كاربرد فراواني دارند .
4_ دي اكسيد كربن : از اين گاز به علت عدم آلودگي محيط جهت اطفاي حريق لوازم الكتريكي استفاده مي شود . گاز دي اكسيد كربن به صورت فشرده در كپسولهايي كه جهت اين امر در نظر گرفته مي شود وجود داشته و به محض خروج از آنها دماي آن بسيار كاهش يافته و با پايين آوردن دماي ماده در حال سوختن آتش را اطفاء مي كند .
5_ بخار آب : در مواردي كه نتوان از آب يا هر ماده ديگري با دماي پايين جهت اطفاء استفاده كرد بخار آب مي تواند جايگزين خوبي جهت اين امر باشد . به عنوان مثال مي توان از آتش سوزي لوله هاي درون كوره ها نام برد . استفاده از آب به علت دماي پايين در اين موارد مي تواند باعث گسترش آتش سوزي و خسارات بسيار به كوره ها شود .
