مقدمه:
يكى از فاكتورهاى اصلى در توسعة فضای سبز، استفاده يهينه از منابع آبى موجود در كشور مى باشد در حال حاضر شهرهاى واقع در 2/3 مساحت كشور (شهرهاى واقع در مناطق خشكى و نيمه خشك) از محدوديت منابع آبی جهت نگهدارى حداقل وسعت فضاى سبز موجود رنج مى برند و حتى در صورت تامين ساير شرايط؛ امكان توسعه مطلوب فضاى سبز را نخواهند داشت و مسئله اى كه در اين شهرها بيشتر قابل تامل است استفاده از آب شرب براى آبيارى فضاهاى سبز مى باشد.در حاليكه بسيارى از اين شهرها از نظر تامين آب شرب ساكنان نيز در مضيقه اند كه اين موضوع لزوم تسريع در امر جداسازى شبكه آب شرب از شبكه آبيارى فضای سبز را گوشزد میكند.
در اين راستا پروژه مطالعه و طراحى شبكه آبرسانى فضای سبز شهرى از سال 1379 تصويب و تاكنون 77 شهر كشور (با توجه به اولويت هاى اعلام شده از طرف معاونين وقت امور عمرانى استاندارى) توسط پژوهشکره مطالعات شهرى و روستایى سازمان تحت پوشش مطالعات فوق قرار گرفته اند و در نظر است با توجه به لزوم انجام مطالعات در كليه شهرهاى كشور تا سال 1390 طبق مفاد بند3 ماده 3 تفاهم نامه همكارى فى مابين وزارت كشور و وزارت نيرو در زمينه جداسازى سامانه هاى آبيارى فضای سبز از آب شرب و تأمين آب فضای سبز از آب غير شرب.
كه طى نامه شماره 33582/1/01 مور 1386/07/18 توسط رياست محترم سازمان به معاونين امور عمرانى استانداري هاى كل كشور ابلاغ شده است و با هدف تسريع در اين كار؛ ساير شهرداريهاى كشور نيز براساس ضوابط ابلاغى, راساً اقدام به انجام مطالعات طرح مذكور نمايند؛ در اين راستا دستورالعمل حاضر به منظور اجرابى نمودن مفاد دستورالعمل بررسى و تصويب طرح هاى پژوهشى استانداريها، شهرداريها و دهياريهاى كشور در سال 1387 كه طى نامه شماره 18048/1/01مورخ 1387/4/25ابلاغ شده است و به منظور راهنمائى شهرداريها جهت انجام مطلوب مطالعات طرح فوق تنظيم شده است» كه شهردارى ها مكلف اند براساس مفاد اين دستورالعمل به شرح زير نسبت به انجام مطالعه و طراحى شبكه آبرسانى فضای سبز شهرى اقدام نمايند.
مراحل انجام كار مطالعه، نظارت و تصویب طرح های شبکه آبرسانی فضای سبز شهری:
١_اولويت بندى شهرداريهاى استان جهت انجام مطالعات
دفتر فنى استاندارى با در نظر گرفتن موارد زير نسبت به تهيه برنامه كوتاه مدت و ميان مدت جهت انجام مطالعات در كليه شهرهاى استان.؛ به نحوى كه تا سال 1390 مطالعات در كليه شهرهاى آن استان به پايان رسيده باشد اقدام و پيشنهاد خود را به كميته اجرایى و هماهنگى استانى جهت تصويب ارائه خواهند داد.
الف) شهرهایى كه از لحاظ سرانه فضای سبز و ويژگى هاى اقليمى (خشكى، منابع آبى) در مقايسه با ساير شهرهاى استان از وضعيت نامناسب ترى برخوردارند.
ب) شهرهایى كه درصد بيشترى از آب مصرفی فضای سبز را از منابع آب شرب تامين مى نمايند.
اولويت بندى فوق بس از تصويب در كميته اجرایى و هماهنگى استانى (موضوع بند2 ماده3 نظام نامه كميته اجرابى هماهنگى استانى تفاهم نامه منعقده با وزارت نيرو) ملاك عمل شهرداريهاى استان خواهد بود كه كميته مذكور بر حسمن اجراى اين اولويت بندى نيز نظارت خواهد نمود و همچنين لازم است مديركل دفتر فنى استاندارى (دبير كميته اجرابى و هماهنگى استانى) برنامه اولويت بندى فوق را به پژوهشكده نيز منعكس نمايد.
2- نحوه انجام مطالعه و طراحى شبكه آبرسانى فضای سبز شهرى :
با توجه به ماهيت پروژه؛ شهرداري هایى كه براساس اولويت بندى انجام شده ملزم به انجام مطالعات طراحى شبكه آبرسانى فضای سبز شهرى مى باشند (و همچنين ساير شهرداري هاى علاقمند به تسريع در انجام مطالعات) در مرحله اول بايد نسبت به انجام فعاليتهاى زير به عنوان بيش نياز مطالعه و طراحى اقدام نمايندشايان ذكر است كه موارد زير بايد توسط كارشناسان فضای سبز شهرداري ها و يا توسط مشاورين داراى رتبه فضای سبز انجام شود و مشاور منتخب جهت انجام بروزه مذكور در صورتى مى تواند خدمات زير را انجام دهد كه واجد رتبه فضای سبز نيز باشد.
3- تهيه بانك اطلاعات فضای سبز شهرى
با عنايت به لزوم در اختيار داشتن اطلاعات كمى فضاى سبز جهت انجام مطالعات فوق لازم است اطلاعات زير به عنوان بيش نياز مطالعه و طراحى تهيه و به مشاور منتخب ارائه گردد.
بانک فوق حاوى اطلاعات زير خواهد بود:
الف-١) مشخصات انواع فضاهاى سبز شهرى موجود(پارك» رفيوژ و بلوار: ميادين. حاشيه سبز خيابانهاء لچكيهاو…) در قالب جدول شماره١ (بيوست)
الف _ 2) وضعيت كمى فضاهاى سبز شهرى موجود:
_وسعت پاركهاى شهرى موجود………. متر مريع
_وسعت انواع فضاهاى سبز خیابانی ………. متر مربع (رفيوژ، خيابان ها و بلوارها، ميادين، لچكى ها و …)
_سرانه پاركهاى عمومى شهر……………. متر مريع (پارکها، خیابان ها و کمربندهای سبز
– وسعت فضاى سبز نيمه عمومى (فضاى سبز محوطه های ساختمانهاى دولتى و سازمانها و ادارات و ارگانهاى دولتى»، بيمارستانها، دانشگاه ها و …)
_سرانه كل فضاى سبز شهرى….
الف_3) ارائه نقشه توسعه آتى فضاى سبز:
در اين قسمت لازم است شهردارى با استفاده از نقشه هاى مصوب: طرح جامع, طرح تفصيلى يا هادى(داراى اعتبار كافى) ضمن مكانيابى دقيق انواع فضاى سبز موجود بر روى نقشه طرح تفصيلى. نسبت به تدقيق طرحهاى توسعه آتى فضاى سبزإحداقل توسعه 10سال آتى)و ارائه نقشه توسعه أتى فضاى سبز يهمراه جدول مشخصات تقريبى (حداقل شامل مساحت انواع فضاهاى سبز پیش بينى شده جهت توسعه آتى اقدام نمايد. ( ارائه در قالب نرم افزار GIS در اولويت مى باشد).
لازم به ذكر است در صورتى كه تناقضى بين فضاى سيز موجود و طرح هاى توسعه آتى مورد نظر شهردارى بر روى نقشه طرح تفصيلى وجود داشته باشد، لازم است شهردارى با هماهنگى دفتر فنى استاندارى نسبت به ارائه بيشنهادات و تصويب اصلاحات بيشنهادى توسط مراجع ذيربط اقدام نمايند همچنين طرح توسعه پيشنهادى ارائه شده در اين مرحله ملاک عمل شهردارى در توسعه فضاى سبز آنى خواهد بود.
“ب) شناسائى و معرفى گونه هاى زينتى سازگار با منطقه:
در اين مرحله لازم است شهردارى با بهره گيرى از كارشناسان مجرب شامل يك نفر با مدرك حداقل كارشناس ارشد اكولوژى. باغبانى يا گياه شناسى بهمراه يك نفر كارشناس مهندسى فضاى سبز و يا مشاور ذيصلاح داراى رتبه فضاى سبز نسبت به بررسى پوشش گياهى موجود و شناسائى گياهان زينتى كه سازگارى خود را با شرايط منطقه طى ساليان گذشته به اثبات رسانده اند اقدام و همچنين پوشش گياهان زينتى كه امكان سازگارى با شرايط اكولوژيكى منطقه را داشته ودر مناطق مشابه كاشت شده و يا در عرصه هاى طبيعى موجود و يا در منابع معتبر علمى معرفى شده باشند اقدام نمايند.
مهمترين شاخصه هاى گياهان ذكر شده به شرح ذيل مى باشد:
1- از نظر مصرف آب جز گياهان با نياز آبى كم باشند.
2- نياز به حداقل عمليات نگهدارى (از جمله هرس، مبارزه با آفات و بيماريها…).
3- عدم ايجاد انواع حساسيت ها (اللوياتى).
4- واجد جنبه هاى زينتى در فصول مختلف.
5- امكان تكثير يا دسترسى آسان در منطقه.
6- سازگارى با شرايط اكولوژيكى منطقه.
موارد فوق در خصوص درختان و درختچه هاى زينتى از اهميت بيشترى برخوردار است. كه در نهايت جدول گياهان سازگار موجود و پيشنهادى -جدول شماره 2-(بيوست) توسط شهردارى يا مشاور تهيه و جهت تصويب به دفتر فنى استاندارى ارائه خواهد شد.
مرحله سوم انتخاب مشاور:
در اين مرحله با توجه به برنامه مصوب و اولويت بندى انجام شده و همجين رعايت مفاد دستورالعمل بررسى و تصويب
طرح هاى بزوهشى استانداريها، شهرداريها و دهياري هاى كشور در سال 1787 شهرداريهاى استان نسبت به طى مراحل
“ه” ماده 22 قانون برگزارى مناقصات؛ موضوع ضوابط» موازين و معيارهاى خدمات مشاوره به شماره 84178/ت34162ه مورخ 1385/07/16و با رعايت نكات زير اقدام خواهند نمود.
1- مطالعات فوق الزاما” بايد توسط مشاورين ذيصلاح مورد تائيد معاونت برنامه ريزى و نظارت راهبردى رياست محترم جمهورى (سازمان مديريت و برنامه ريزى سابق) و داراى رتبه مرتبط ترجيحاً مشاورين داراى تخصص تاسيسات آب و فاضلاب و آبيارى و زهكشى انجام شود.
2- شرح خدمات الگو جهت انجام طرح مذكور به پيوست مى باشد (پيوست شماره١ ) و جهت ابلاغ به شهرداري ها در اختيار دفاتر فنى استانداري ها قرار خواهد گرفت. لازم به ذكر است دفاتر فنى استاندارى مى توانند با توجه به وضعيت شهرهاى استان نسبت به اصلاح شرح خدمات اقدام و مراتب را به تائيد پژوهشكده مطالعات شهرى و روستایى سازمان برسانند.
همچنين در اين مرحله؛ وجود يا عدم وجود كليه اطلاعات مورد نياز در خصوص وضعيت كمى و كيفى منابع آبى موجود نقشه ها و اسنادى كه مشاور جهت انجام مطالعات به آن نيازمند مى باشد توسط دفاتر فنى استاندارى ها مشخص شده و در صورت نياز به جمع آورى اطلاعات توسط مشاور به شرح خدمات اضافه مى گردد.
مرحله چهارم:
نظارت بر انجام مطالعات:
وظيفه نظارت بر حسن اجراى مطالعات فوق بر عهده كميته اجرایى و هماهنگى استانى مفاد بند 3 ماده 3 كميته اجرایى و هماهنگى استانى جداسازى سامانه هاى آبيارى فضاى سبز از آب شرب و تأمين آب فضاى سبز شهرى از آب غير شرب كه طى نامه شماره27727/1/01 مورخ 1387/06/13 توسط رياست محترم سازمان به معاونين امور عمرانى استانداريهاى كشور ابلاغ شده است با محوريت دفتر فنى استاندارى به عنوان كارگروه تخصصى شوراى پژوهشى استان(موضوع بند 1- 6 ماده ١ دستورالعمل بررسى و تصويب طرح هاى پژوهشى استانداری ها، شهرداري ها و دهياري هاى كشور در سال 1787) می باشد.
برای دانلود دستورالعمل نحوه انجام مطالعه، نظارت و تصویب طرح های شبکه آبرسانی فضای سبز شهری اینجا کلیک کنید.
