طیف گاتمن : ( Guttman scale)
گاتمن به همراه استوفر در فعاليت‌هاى دوران بعد از جنگ در امريکا به رهبرى روزولت شرکت داشت و بررسى‌هاى متعددى را درباره نگرش‌هاى سربازان و ساير زمينه‌هاى مرتبط با جنگ به انجام رساند
از آنجا که برخی از مفاهیم و مسائل علوم اجتماعی با طیف های بوگاردوس، تورستون یا لیکرت به صورت رضایت بخش سنجش نمی گردد و نیازمند آن است که با رویکرد جزی تری به شناخت مسأله پرداخت.
لویز گاتمن و همکارانش روشی به نام (تحلیل طیف) ابداع نمودند که تا حد زیادی پاسخگوی انتقادات وارده بر طیف لیکرت بود در طیف لیکرت وقتی 2 پاسخگو دارای نمرات مساوی بوند مطمئن بودیم گرایش های یکسان است اما در طیف گاتمن با اطمینان نسبتا زیادی می توان حدس زد نمرات حاصل کدام پاسخ ها از این دو هدف این است که گویه ها با خصلت انباشته به گونه ای مرتب شوند که هم شدیدترین گرایش مثبت و هم شدیدترین گرایش منفی را بسنجد و در این بین گویه های بینابین قرار می گیرد که اگر پاسخگویی به یک گویه موافق بود با گویه های بعد از آن نیز موافق باشد
در واقع این مقیاس شامل مجموعه ای از گویه ها است که در رابطه با نگرش فرد نسبت به یک موضوع تنظیم شده است. گویه ها بر حسب دشواری ، پیچیدگی یا ارزش وزنی مرتب می شوند و موافقت یا تایید یک گویه، موافقت با سایر گویه های کم وزن تر را به دنبال دارد . این ویژگی « تراکمی بودن » مقیاس گاتمن امکان می دهد تا با داشتن امتیاز کلی فرد نمره وی را در هر گویه پیش بینی نماییم.
مراحل ساخت مقياس گاتمن
- انتخاب وتدوين گويه هاي مناسب درباره نگرش نسبت به موضوع مورد نظر .براي انتخاب گويه ها مي توان به برخي منابع از قبيل روزنامه ها ، كتابها،مقاله هاي علمي،نتايج تحقيات و مصاحبه با افراد متخصص مراجعه كرد.
- اجراي مقدماتي گويه هاي تدوين شده
- تجزيه و تحليل پاسخهاي بدست آمده
- محاسبه ضريب بازيابي (cr)
بازنمایی طیف گاتمن
اگر بتوانیم از طریق مجموع نمرات پاسخگویان و بدون داشتن بقیه اطلاعات به عکس العملهای پاسخگویان نسبت به گویه ها پی ببریم بازنمایی درصدی خواهد بود .
چهار تکنیک برای محاسبه بازنمایی وجود دارد که عبارتند از :
- روش مکانیکی (روش دستی)
- روش کوچکترین مربعات (که روش بسیار پیچیده ای است)
- روش توزیع فراوانی (محاسبه آن زمان بر است)
- روش کُرنل (گاتمن)
روش کرنل: برای محاسبه بازنمایی: ایده آل طیف گاتمن این است که بازنمایی طیف صد در صد باشد اما به دلیل عدم امکان انباشتگی صد در صد گویه ها این مهم امکان پذیر نیست. یعنی انتظار ما از پاسخ های پاسخگویان کاملاً انباشته می باشد اما در عمل این اتفاق نمی افتد. در چنین شرایطی می توان با شمردن تعداد خطاها و تقسیم آن بر تعداد پاسخ ها ضریب بازنمایی رامحاسبه نمود . در تحقیقات اصلی بازنمایی مطلوب بین 85 % تا 90% تعیین شده است اما در تحقیقات مقدماتی می توان ضریب 80% را نیز مطلوب دانست .
انتقاد اساسی در طیف گاتمن این است :
- پس از تدوین گویه ها خاصیت انباشتگی کاملاً اتفاق نیافتد. یعنی همیشه بازنمایی صد در صد امکان پذیر نیست زیرا مفاهیم علوم انسانی مفاهیمی پیچیده و غیر شفاف است .
- این مقیاس بی ثباتی دارد زیرا ممکن است یک طیف تهیه شده برای یک شرایط زمانی و مکانی دیگر غیر قابل استفاده باشد
مثال مقیاس گاتمن
در ادامه مقاله یک پرسش نامه با مقیاس گاتمن مشاهده می شود که پیرامون طلاق عاطفی است.
جمله ها را با دقت بخوانید و بر اساس احساس فعلی خود به صورت بله-خیر پاسخ دهید.در انتها تعداد پاسخهای بله را جمع کنید
- ازدواج تنهاتر از آن است که فکر میکردم
- آنقدرها که دلم میخواست به هم (زن و شوهر) نزدیک نیستیم.
- در این ازدواج احساس خلا میکنم.
- وقتی با هم کاری انجام میدهیم ، احساس بی حوصلگی میکنم.
- حتی وقتی با همیم، احساس بی قراری و اندوه میکنم.
- بیشتر وقتها نمیدانم خودم را چگونه سرگرم کنم.
- گاهی در این ازدواج احساس بی حوصلگی و بیقراری میکنم.
- در حسرت کسی هستم که در کنار او احساس نزدیکی کنم.
- حس تنهایی بسیار آزارم میدهد.
- انگار ازدواجم چیزی کم دارد.
- کاش اطرافیانم بیشتر به من زنگ میزدند.
- اغلب دلم میخواهد کسی را داشتم که در کنارش باشم.
- احساس نمیکنم بخشی از زندگی کسی هستم.
- احساس نمیکنم به کسی تعلق دارم.
- اغلب به لحاظ عاطفی احساس انزوا میکنم.
- در این ازدواج احساس طرد شدگی میکنم.
- کسی را ندارم که به او پناه ببرم.
- اغلب در رابطه با همسرم احساس میکنم فراموش شده ام.
- هیچ کس مرا نمیشناسد.
- هیچ کس مرا درک نمیکند
- اغلب هیچ کس را ندارم که با او حرف بزنم.
- اغلب نیاز شدیدی به داشتن یک هم صحبت احساس میکنم.
- احساس میکنم در این ازدواج کاملا کنار گذاشته شده ام.
- احساس جدا بودن میکنم(با همسرم).
تفسیر نتیجه تست:
اگر تعداد جواب های مثبت برابر هشت (۸) و بالاتر بود به احتمال زیادی زندگی زناشویی شما در معرض خطر و جدایی قرار دارد و از متخصص کمک بگیرید.
نظرات کاربران