پیچیده ترین اجتماعات و سونتگاه های بشری، شهرها هستند. از همین رو پرسش های مهم در موضوع مدیریت شهری این است که چه شیوه هایی برای اداره شهرها وجود دارند؟ چه کسانی بر شهر حکم میرانند و درباره تقسیم و توزیع منابع قدرت و ثروت تصمیم میگیرند؟ تأثیرات تصمیمات مدیران شهری بر زندگی مردم شهری چیست؟ چگونه میتوان تصمیماتی برای شهرها گرفت که بیشترین کارایی و اثربخشی را داشته باشند؟تمرکز، تراکم و تجمع هزاران و میلیونها نفر در شهرها سبب تولید انواع گروه‌های اجتماعی، فعالیت های اقتصادی و تشکل های سیاسی میشود که منافع متفاوت، متعارض و در مواردی ستیزه جو دارند.
ایران از قدیمی ترین کشورهای جهان و صاحب تمدن شهری دیرینه‌ای است. از همین رو موضوع مهم دیگر توجه به الگوها و مدلهایی است که شهرهای ایران برای اداره امور عمومی خوب پیش و پس از دوران مدرنیته انتخاب کرده‌اند. چالش های مدیریتی پدید آمده پس از ظهور کلانشهرها و ابر شهر تهران در کنار تجربه شوراهای شهر و مسائل پیش آمده بر سر تأمین منابع اداره نظام مدیریتی شهر و مساله جدید حکمرانی شهری از دیگر موضوعات مورد توجه در بحث اداره شهرها است.
فهرست مطالب کتاب مدیریت شهری :
مبانی مدیریت شهری
- تعریف مدیریت شهری
- تعریف حکومت محلی
- تعریف شهرداری
- حکمرانی شهری
وظایف مدیریت شهری
- تنوع وظایف
- وظایف مدیریت شهری در ایران
- اهمیت ارزیابی مردم از خدمات مدیریت شهری
- وظایف جدید مدیریت شهری
- ضرورت بازنگری در وظایف مدیریت شهری
- نکات اساسی برای انجام وظایف جدید مدیریت شهری
- وظایف مدیریت شهری در کلانشهرها
- اهداف مدیریت شهری
- اهداف مدیریت شهری در ایران
- طرح های توسعه شهری
گونه های مدیریت شهری
- نظام سیاسی متمرکز
- نظام سیاسی نامتمرکز
- مدیریت شهری مستقل
- شوراهای اسلامی شهر
سطوح مدیریت شهری در ایران
- سطح کلان مدیریت شهری
- سطح منطقه ای مدیریت شهری
- عناصر غیررسمی مؤثر بر مدیریت شهری
مبانی مدیریت شهرداری
- برنامه ریزی
- سازماندهی
- کنترل و نظارت
- هدایت و رهبری
منابع مدیریت مالی شهرداری
- تعریف
- اهداف
- وظایف
- اصول مدیریت مالی
- منابع درآمد شهرداری
آیین نامه‌ها و مقررات مالی شهرداریها
مفاهیم اساسی مدیریت مالی شهرداری
- حسابداری
- درآمد و هزینه
- بودجه برنامه‌ای
- طبقه بندی درآمدهای شهرداری
- طبقه بندی هزینه های شهرداری
- پرداخت هزینه ها در شهرداری
- گزارش مالی
مبانی مدیریت اداری شهرداری
- اهداف
- انضباط اداری
- آموزش کارکنان شهرداری
- ارزشیابی
- انتقال و ترفیع کارکنان شهرداری
- آیین نامه‌های اداری شهرداری
سیر مدیریت شهری در ایران
- مدیریت شهری در دوران باستان
- مدیریت شهری در دوران اسلامی
- مدیریت شهری پس از مشروطیت
- مدیریت شهری در دوره پهلوی
- مدیریت شهری در دوران جمهوری اسلامی
- قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران
سیر مدیریت شهری در جهان
- مدیریت شهری در یونان باستانی
- مدیریت شهری در دوران فئودالیسم
- ساختار مدیریت شهری در دولت شهرهای اروپایی سده میانه
- رنسانس
- تأثیر قدرت‌های شهری در فضای عمومی شهرها
- انقلاب صنعتی و گسترش فزاینده شهرنشینی
- مدیریت شهری در آمریکا
- مدیریت شهری سوئد
- فعالیت های بین المللی مدیریت شهری
پیوست‌ها
- پیوست 1: وظایف قانونی شهرداریها
- پیوست 2: وظایف شورای اسلامی شهر
مجموعــه ” کتــاب ســبز 1400 ” )راهنمــاي عمــل شــهرداري‌ها ،) بــا هــدف تدویـن بنیا نهـای نظـری و عملـی برنامه ریـزی و مدیریـت شـهری تهيـه و تدويـن شــده اســت. ايــن مجموعــه مشــتمل بــر 20 جلــد كتــاب آموزشــي اســت كــه مي‌كوشـد تـا بـه تناسـب وظایـف شـهردار یها، محتواهـاي آموزشـي مـورد نيـاز را در زمين ههــاي مختلــف بــه جامعــه مخاطــب ارائــه نمايــد.
جلــد نخســت ايــن مجموعــه، شــامل تعاریــف شهرســازی، پیدایــش علــم شهرسـازی در عصـر حاضـر، عوامـل مؤثـر بـر شهرسـازی، رشـته ها یـا شـاخه‌های اصلــی شهرســازی )یعنــی برنامه‌ریــزی شــهری، طراحــی شــهری، برنامه‌ریــزی محیطـی و برنامه‌ریـزی منطقـه‌ای( اسـت و رابطـه ایـن رشـته ها را بـا مبانـی علمـی برنامه‌ریــزی کالبــدی و فضایــی بــه بحــث گذاشــته اســت. در ادامــه، گرایشهــا و اصــول اساســی برنام هریــزی و طراحــی شــهری و نگرشهــای نویــن در ایــن خصــوص بیــان شــده اســت.
جلدهــای دوم تــا چهــارم ايــن مجموعــه، بــه تشــریح نظامهــای بنیــادی برنامه‌ریــزی شــهری می‌پردازنــد. در جلــد دوم بــه بحــث مهــم کاربــری زمیــن شــهری به عنــوان بنیــان برنامه ریــزی شــهری پرداختــه شــده اســت. در ايــن كتــاب همچنيـن مطالبـي درخصـوص منطقه‌بنـدي و حريـم شـهر بـه مخاطـب ارايـه شـده اسـت. در جلـد سـوم كـه موضـوع آن، نظـام ارتباطـات و حمل ونقـل شـهری اسـت،
حمـل و نقـل از دیـدگاه برنامه ریـزی شـهری و در رابطـه بـا موضـوع کاربـری زمیـن شـهری و مسـائل انسـانی مـورد بحـث و تحلیـل قـرار گرفتـه اسـت. برنامه ریــزی مراکــز شــهری، یکــی از اساسی ترین مســائل برنامه ریـزی و طرح‌ریـزی شـهری اسـت کـه هویـت و شـخصیت شـهرها بـه چگونگـی و کیفیـت کارکـردی و کالبـدی آ نهـا مربـوط می‌شـود. ایـن موضـوع در بخـش نخسـت جلـد چهــارم مطــرح شــده اســت و نظــام تشــکیل محل ههــای مســکونی، نظــام کاربــری مســکونی و مشــخصات و معیارهــای فضــای مســکونی در بخــش دوم ایــن جلــد مـورد بحـث قـرار گرفتـه اسـت.
بــه طــور كلــي چهــار جلــد اول کتــاب، به‌عنــوان اصــول نظــری و عملــی شهرســازی، پایــه و مبنــای ســایر بخشهــا محســوب می‌شــود.
طر حهــای شــهری، موضــوع جلــد پنجــم اســت. در ایــن جلــد، تاریخچــه برنامه ریـزی شــهری در ایــران، مشــخصات تهیــه انــواع طرحهــای شــهری ماننــد طــرح جامــع، طــرح هــادی و ســایر طر حهــا بررســی شــده‌اند. یکــی از مباحــث مهــم ایــن بخــش، چگونگــی فراینــد تهیــه طر حهــای شــهری و مراحــل ابـلـاغ و اجــرای طر حهــا اســت کــه بــه جنبــه رســمی و کاربــردی شهرســازی در ایــران پرداختــه اســت.
جلــد ششــم، بــه نظــام کنتــرل ساخت‌و‌ســاز کــه شــامل: مراحــل، ضوابــط، آیین نامه هــای کنتــرل ســاختمان، معیارهــای حفاظــت، ایمنــی، تراکــم، ارتفــاع و نقــش آ نهــا در کنتــرل ســیمای شــهر و ســلامت محیــط اســت، میپــردازد.
جلـد هفتـم، شـامل برنامه‌ریـزی و مدیریـت بهداشـت و نظافـت شـهری اسـت. در ایــن جلــد وظایــف شــهرداری‌ها در زمینــه‌ي:روش‌هــا، معیارهــا و مدیریــت جمـع‌آوری، دفـع و بازیافـت پسـماند مطـرح شـده اسـت. یکـی از مباحـث بسـیار جدیـد در ایـن بخـش، پاکیزگـی و نظافـت شـهری اسـت کـه نقـش شـهرداری‌ها را در چارچــوب حفاظــت محی طزیســت شــهری، مشــخص می ســازد.
در جلـد هشـتم، مبانـی مکان‌یابـی، برنامه ریـزی و مدیریـت تأسیسـات شـهری مطــرح شــده اســت کــه شــامل؛ گورســتان، کشــتارگاه، میادیــن میــوه و تر‌ه بــار و پایانـه اسـت و همچنیـن وظایـف شـهرداری در ایـن زمینـه بیـان شـده اسـت.
در جلــد نهــم، مدیریــت فضاهــای ســبز شــهری را محــور بحــث قــرار داده و در آن بــه بررســي مبانــی برنامه‌ریــزی، جایــگاه قانونــی شــهرداری‌ها در توســعه، بهسـازی و نگهـداری فضاهـای سـبز، پارک‌هـای شـهر و پیرامـون شـهری بـا توجـه بــه گونه‌شناســی گیاهــان در رابطــه بــا شــرایط اقلیمــی مطــرح و بــه‌رو شهــای آبیـاری، کاشـت و نگهـداری نیـز پرداختـه شـده اسـت.
وظایــف نویــن شــهردار یها در برنامه‌ریــزی و مدیریــت فضاهــای فرهنگــی- تفریحــی در زمینــه کتابخانه‌هــای شــهری، زمین‌هــای ورزشــی و تفرجگاه‌هــای طبیعـی پیرامـون شـهرها در جلـد دهـم بـا عنـوان تسـهیلات شـهری بـه تفصیـل بیـان شــده و ضوابــط مکا نیابــی و معیارهــای برنامه ریـزی آ نهــا نیــز بحــث شــده اســت.
جلـد یازدهـم دربـاره اصـول و مبانـی مدیریـت شـهری بحـث می‌کنـد و شـامل دو بخـش اسـت: بخـش اول بـه تبييـن اصـول نظـری و عملـی مدیریـت شـهری و فراینـد تصمیم گیــری و ابعــاد اجرايــی آن پرداختــه و در بخــش دوم، مدیریــت مالــی و اداری شــهرداری‌ها مطــرح شــده اســت. یکــی از مباحــث مهــم ایــن بخــش طــرح مســائل مدیریــت شــهری بــر اســاس جدیدتریــن پژوهش‌هــای علمــی و ارائــه ي پیشــنهادهای اصلاحـی در ایـن زمینـه اسـت.
جلـد دوازدهـم ایـن مجموعـه بـه لـوازم و تجهیـزات فضاهـای شـهری تحـت عنـوان تجهیـزات شـهری می‌پـردازد. در ایـن مبحـث بـا تأکیـد بـر طراحـی فضاهـای شـهری و بهبـود کیفیـت محیطـی، ویژگی هـا و معیارهـای زیباسـازی شـهری تبییـن گردیده‌انـد.
موضـوع جلـد سـیزدهم، گردشـگری شـهری اسـت و در ايـن كتـاب تاکید شـده اسـت كـه موضـوع گـذران اوقـات فراغـت شـهروندان، مسـتلزم تأمیـن فضاها، تأسیسـات و امکانـات گوناگـون بـرای گردشـگری اسـت. عـاوه بـر شـهروندان یـک شـهر، سـایر مـردم کشـور و حتـی مـردم جهـان بـرای گـذران اوقـات فراغـت و آشـنایی بـا فرهنـگ ملـل، علاقمنـد بـه سـفر بـه شـهرها و سـیاحت میـراث ملـی و میـراث فرهنگـی هسـتند.
مسـئله گردشـگری شـهری امـروز یکـی از شـاخه‌های اقتصـاد، اشـتغال و توسـعه بشـمار مـی‌رود.
موضـوع جلـد چهاردهـم، مدیریـت و برنامه ریـزی اسـت. بـا توجـه بـه مشـکلات متعـدد و پیچیـده مدیریـت شـهری به‌ویـژه در کشـورهایی ماننـد ایـران‌کـه بـا مسـائل جمعیتـی، اقتصـادی و اجتماعـی روبـرو هسـتند، آگاهـی بـه وجـوه مختلـف مدیریـت و برنامه ریـزی ضـروری اسـت. در ایـن کتـاب مشـکلات مدیریـت و برنامه‌ریـزی، روشهـا و معیارهـای مناسـب برنامه ریـزی و مدیریـت در ارتبـاط بـا یکدیگـر معرفـی می‌شـوند.
موضـوع جلـد پانزدهـم، مدیریـت ایمنـی محیـط شـهری اسـت كـه امـروزه آن را مدیریـت بحـران شـهري نیـز می‌نامنـد. بحـران، رخدادهـای پیش‌بینـی نشـده از قبيـل؛ ســیلاب، زلزلــه، طوفــان، آتش‌ســوزی و … اســت کــه شــهرها، ســاکنین و تاسيســات شــهری را تهدیــد نمــوده و آســیب‌های ســنگینی بــه آن‌هــا وارد می‌ســازد. هــدف ایــن بخــش از کتــاب، آشــنایی بــا موضوعــات خطــر، تهدیــد و روشهــای مدیریتــی بــرای پیش بینــی و مقابلــه بــا آنهاســت.
مدیریـت بهداشـت محیـط شـهری موضوعـي اسـت كـه در جلـد شـانزدهم بـه آن پرداختـه شـده اسـت. شـهرها بـه دلایـل مختلـف اجتماعـی، اقتصـادی و فرهنگـی روز بـه روز آلود‌ه تـر شـده و سـامتی شـهروندان را تهدیـد می کننـد. آشـنایی بـا زمینه هـای مختلـف آلودگـی و آگاهـی از روشهـای نویـن مقابلـه بـا آلودگـی، بهداشـت شـهرها را تضمیـن خواهـد کـرد.
جلــد هفدهــم بــه موضــوع پیــاده رو و پیاده‌را‌ه هــای شــهری میپــردازد. شــهرها محــل عبــور و مــرور شــهروندان بــه اشــکال مختلــف اســت. حمل‌و‌نقــل ماشــینی به‌تدریــج فضــا را بــرای حرکــت پیــاده، تنــگ و در برخــی مــوارد تهدید‌آمیــز نمــوده اســت. در ایــن شــرایط، برنامه‌ریــزی عبــور و مــرور پیــادگان در خیابا نهــا از نظــر ایمنـی و آسـایش بسـیار اهمیـت یافتـه اسـت. موضـوع ایـن بخـش از کتـاب، ضمـن طــرح اهمیــت پیاد‌ه را‌ههــا، ضوابــط و اســتانداردهای طراحــی و برنامه ریـزی شــهری را مشــخص می‌ســازد.
جلـد هجدهـم بـه موضـوع بودجـه و بودجه‌ريـزي در شـهرداری‌ها پرداختـه اسـت. هــدف از ايــن كتــاب راهنمايــي بــراي برنامه‌ریــزی مالــی مناســب در شــهرداری‌ها، آگاهــی از رو شهــای پیــاده کــردن سیاســ تها و برنامه هــا از طریــق ابزارهــای مالــی و بودجه بنــدی ســالیانه در راســتای برنامه ریـزی میــان مــدت و بلندمــدت شــهرداری اســت. راهنمــای برنامه ریـزی مالــی، مدیــران شــهری را بــا محدودیت‌هــا و امکانــات برنامه ریـزی در ایــن حــوزه آشــنا می‌ســازد.
موضـوع جلـد نوزدهـم، یعنـی شـهر هوشـمند، دارای دو بعـد اسـت. یکـی جنبـه تکنولـوژی اداره و مدیریـت توسـعه شـهری اسـت کـه به عنـوان ابـزاری بـرای مدیریـت و کنتــرل عمــل می کنــد و جنبــه دیگــر آن رشــد هوشــمند شــهر در ابعــاد کاربــری و عملکــردی اسـت کــه در مقابــل رشــد پراکنــده و آشـفته مطــرح می‌شــود.
عنــوان جلــد بیســتم، شــهر خـلـاق اســت. شــهرها محــل وقــوع انــواع مســائل و مشـکلات اجتماعـی، فرهنگـی، اقتصـادی و به ویـژه محیطـی هسـتند کـه بسـیاری از ایـن مسـائل را‌ه حـل فـوری و کوتا‌ه مـدت ندارنـد. بـرای احیـای زندگـی، رونـق اقتصـادی و ارتقـای نشـاط فرهنگـی شـهرها، نیازمنـد را‌هحل‌هـای خلاقانـه ی گوناگونـی هسـتیم تـا بتوانیم بر مشکلات شهری فائق آيیم.
نظرات کاربران